Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Από τις αρχές Οκτωβρίου του 1912 η Ελλάδα βρισκόταν σε πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σύμμαχοί της η Βουλγαρία και η Σερβία (Α' Βαλκανικός Πόλεμος). Ο ελληνικός στρατός σημείωνε απανωτές επιτυχίες στη Δυτική Μακεδονία.

Από την αρχή όμως των εχθροπραξιών υπήρχε σοβαρή διαφωνία μεταξύ του αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου (διάδοχου του ελληνικού θρόνου) και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο Κωνσταντίνος επιθυμούσε πρώτα την κατάληψη του Μοναστηρίου προς Βορρά. Αντίθετα ο Βενιζέλος επέμενε να απελευθερωθεί πρώτα η Θεσσαλονίκη, μιας και υπήρχε ο κίνδυνος η πόλη να καταληφθεί από το βουλγαρικό στρατό.

Έτσι, ο Βενιζέλος απέστειλε στον Κωνσταντίνο τηλεγράφημα-διαταγή στο οποίο ανέφερε: «Καθιστώ υμάς υπευθύνους διά πάσαν αναβολήν έστω και στιγμής». Μετά από αυτό ο Κωνσταντίνος αναγκάζετε να στραφεί προς την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.

Στις 25 Οκτωβρίου οι Ευρωπαίοι πρόξενοι της Θεσσαλονίκης και ο Τούρκος στρατηγός Σαδίλκ παρουσιάστηκαν στις εμπροσθοφυλακές του Ελληνικού στρατού  έξω από την Θεσσαλονίκη (στη σημερινή περιοχή Γέφυρα) και ζήτησαν να παραδώσουν υπό όρους τη Θεσσαλονίκη στον Ελληνικό στρατό. Μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις ο Ταξίν πασάς αποδέχθηκε τους ελληνικούς όρους. 

Στις 11 το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου, οι πληρεξούσιοι αξιωματικοί Ιωάννης Μεταξάς (ο κατοπινός δικτάτωρ και ο άνθρωπος του«ΟΧΙ») και Βίκτωρ Δούσμανης μεταβαίνουν στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης και υπογράφουν τα σχετικά πρωτόκολλα παράδοσης της πόλης στον ελληνικό στρατό.

Το πρωτόκολλο προέβλεπε την παράδοση 25.000 τούρκων στρατιωτών και 1.000 αξιωματικών. 

Το πανηγυρικό πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Μακεδονία την επόμενη μέρα της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης.

Το πρωί της 27ης Οκτωβρίου εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη δύο τάγματα ευζώνων και ύψωσαν την ελληνική σημαία στο Διοικητήριο, ενώ οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις άρχισαν να λαμβάνουν θέσεις στα υψώματα γύρω από την πόλη. 

Το μεσημέρι της  28ης Οκτωβρίου 1912 ο Κωνσταντίνος εισήλθε στη Θεσσαλονίκη και το μεσημέρι έγινε πανηγυρική δοξολογία στο ναό του Αγίου Μηνά. 

Στις 28 Οκτωβρίου έφτασαν έξω από τη Θεσσαλονίκη και οι Βούλγαροι, που ζήτησαν να εισέλθουν στην πόλη. Μετά από διαπραγματεύσεις, επιτράπηκε να εισέλθουν δύο βουλγαρικά τάγματα στη Θεσσαλονίκη για να ξεκουραστούν, αλλά η βουλγαρική δύναμη που εισήλθε στην πόλη ανήλθε τελικά σε ολόκληρο σύνταγμα.