Σελίδες

Δευτέρα 8 Οκτωβρίου 2012

Κεφάλαιο 3: Η θρησκευτική και η πολιτική οργάνωση των Ελλήνων.


Τι θα μάθουμε:
  • Ποιες ήταν οι δυνάμεις που στήριξαν τον ελληνισμό κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας.


Οι Έλληνες παρά τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετώπισαν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, κατόρθωσαν να επιβιώσουν. Ανάμεσα στις δυνάμεις που στήριξαν τον ελληνισμό οι πιο σημαντικές ήταν η Εκκλησία, η κοινοτική διοίκηση και οι Φαναριώτες.

Στις κατακτημένες χώρες οι Οθωμανοί κατήργησαν τη βυζαντινή διοίκηση και την αντικατέστησαν με τη δική τους. Διαφορετική στάση κράτησαν απέναντι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, του οποίου οι αρμοδιότητες διευρύνθηκαν. Κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο Πατριάρχης δεν αποτελεί μόνο το θρησκευτικό ηγέτη των Ορθόδοξων Χριστιανών (ρουμ μιλέτ*), αλλά και εκπρόσωπό τους. Αποφασίζει για ποικίλες υποθέσεις που αφορούν τους Ορθοδόξους π.χ. κληρονομιές. Ταυτόχρονα είχε τη δυνατότητα επιβολής φορολογίας στους πιστούς καθώς και τη δυνατότητα ίδρυσης σχολείων.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γεννάδιος Σχολάριος συνομιλεί 
με τον σουλτάνο Μεχμέτ Β΄, Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη.

Η στάση του κλήρου απέναντι στους Τούρκους δεν ήταν ενιαία. Μια μερίδα κληρικών αντιμετώπιζε τους Οθωμανούς ως θεραπεία σταλμένη από το Θεό για τα σφάλματα των Βυζαντινών αυτοκρατόρων και του βυζαντινού λαού. Άλλοι πάλι ιεράρχες, επηρεασμένοι από τις ευρωπαϊκές ιδέες αμφισβητούσαν την κυριαρχία των Τούρκων (Πατριάρχης Νεόφυτος Β΄). Τέλος υπήρχε και μια μερίδα κληρικών που ανέπτυξε περαιτέρω σχέσεις με τη Ρωσία (μοναχός Μάξιμος ο Γραικός), ταυτίζοντας τους Ρώσους με το «ξανθό γένος»*, που θα ελευθέρωνε την Κωνσταντινούπολη από τους απίστους.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης με τη συνοδεία του, 
Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη. 

Μια άλλη ηγετική ομάδα των Ελλήνων τα χρόνια αυτά αποτέλεσαν οι Φαναριώτες. Επρόκειτο για πλούσιες οικογένειες που ζούσαν στη συνοικία Φανάρι της Κωνσταντινούπολης, στην έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ήταν μορφωμένοι και γνώριζαν ξένες γλώσσες. Έτσι, οι Τούρκοι που δεν μάθαιναν ευρωπαϊκές γλώσσες για θρησκευτικούς λόγους, χρησιμοποίησαν τους Φαναριώτες στις διπλωματικές τους σχέσεις με την Ευρώπη

Ο Αλέξανδρος Μουρούζης υποδέχεται το Βρετανό πρεσβευτή.

Πολλοί Φαναριώτες διακρίθηκαν ως διερμηνείς και ως διοικητές των παραδουνάβιων περιοχών, της Βλαχίας και της Μολδαβίας. 

Ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος, ο πρώτος Φαναριώτης ηγεμόνας της Μολδαβίας (1708). 

Οι Φαναριώτες απέκτησαν έτσι σημαντική πολιτική δύναμη που κάποιες φορές τη χρησιμοποίησαν για να υποστηρίξουν τους συμπατριώτες τους. Όμως, τόσο οι Φαναριώτες όσο και οι ιεράρχες, ήταν απόλυτα εξαρτημένοι από τις διαθέσεις του Σουλτάνου.

Προεστός Αιγαιοπελαγίτης, Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη.

Στην ύπαιθρο οι Έλληνες ήταν οργανωμένοι σε κοινότητες. Μεγάλοι εξουσία αποκτούν οι πρόκριτοι (επίτροποι, δημογέροντες, προεστοί, κοτζαμπάσηδες) που εκλέγονταν από τα μέλη των κοινοτήτων. 


Πορταριά Πηλίου (18ος αι.), Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη.

Η εξουσία αυτή προήλθε τόσο από την αδιαφορία των Τούρκων για τους Έλληνες της υπαίθρου όσο και από την απουσία κατάλληλα οργανωμένου διοικητικού μηχανισμού. Οι επίτροποι ήταν συνήθως μεγάλοι σε ηλικία άνδρες που όφειλαν να είναι ικανοί, τίμιοι και πλούσιοι. 

Πρόκριτος (κοτζαμπάσης) της Λιβαδειάς.


Αντιπροσώπευαν την κοινότητα στις σχέσεις της με την οθωμανική εξουσία, οργάνωναν την τοπική ζωή αλλά κυρίως υπολόγιζαν το φόρο που αντιστοιχούσε σε κάθε κάτοικο. Αρκετοί κοινοτικοί άρχοντες εκμεταλλεύτηκαν το αξίωμά τους για να πετύχουν προσωπικά οφέλη και απέκτησαν μεγάλη περιουσία και πολιτική δύναμη.

Έλληνας προεστός του 18ου αι. με την επίσημη στολή του, 
Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη.

*ρουμ μιλέτ:
Όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί υπήκοοι του Σουλτάνου, ανεξαρτήτως γλώσσας και εθνικότητας.
*«ξανθό γένος»:
Φράση που συναντάται συχνά σε κείμενα της Τουρκοκρατίας και έχει το νόημα ενός ισχυρού λαού μα ξανθά μαλλιά, ο οποίος θα βοηθούσε στην απελευθέρωση του Γένους. 



2 σχόλια:

  1. μπράβο σας είναι τέλειο και εμείς είχαμε τετειο αλλά τώρα που γειναμε στ'ταξη η κηρία την εκλησε γιατί την είχαμε 2 χρονιά


    Κατερίνα


    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ειναι πολυ ωραιο και
    με βοηθαει στα τεστακια ιστοριας

    ΑπάντησηΔιαγραφή