Οι Βυζαντινοί και οι Άραβες

Τι θα μάθουμε:

• Πώς οι Άραβες επεκτάθηκαν και έγιναν ένας διαρκής κίνδυνος για το Βυζάντιο.
• Πώς οι Βυζαντινοί κατάφεραν να αποκρούσουν τους Άραβες.
• Πώς οι Άραβες προσπάθησαν να περάσουν στην Ευρώπη από τη Δύση και πώς ηττήθηκαν από τους Φράγκους.

Οι μακροχρόνιοι πόλεμοι ανάμεσα στους Πέρσες και τους Βυζαντινούς εξάντλησαν οικονομικά και στρατιωτικά και τα δύο κράτη. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύτηκαν οι Άραβες που κατάφεραν μέσα σε λίγα χρόνια να επεκταθούν και να καταλάβουν πολλές περσικές και βυζαντινές πε­ριοχές. Πρωτεύουσα του κράτους τους έγινε η Δαμασκό της Συρίας. Οι Άραβες αποτέλεσαν ένα διαρκή κίνδυνο για το Βυζάντιο.

Με το στόλο τους κατέλαβαν την Κύπρο, τη Ρόδο και άλλα νησιά του Αιγαίου. Στη συνέχεια προσπάθησαν να καταλάβουν τη βασιλεύουσα την οποία πολιόρκησαν δύο φορές από στεριά και θάλασσα (673-678 μ.Χ.  και 717 μ.Χ.).

Βυζαντινοί νικούν Άραβες σε μικρογραφία χειρογράφου, 12ος-13ος αι.

Οι Βυζαντινοί με αυτοκράτορα το Λέων Γ΄ τον Ίσαυρο κατάφεραν να αποκρούσουν τους Άραβες. 

Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος

Το όπλο που εξασφάλισε στους Βυζαντινούς τη νίκη ήταν το «υγρό πυρ» («ελληνικόν πυρ»). Μ’ αυτό έκαψαν μεγάλο μέ­ρος από το στόλο των  Αράβων, τους ανάγκασαν να λύσουν την πολιορκία και να επιστρέψουν νικημένοι στα εδάφη τους.

Κάνε κλικ εδώ ή στην εικόνα 

για να μάθεις περισσότερα για το "υγρό πυρ". 

Παράσταση από χειρόγραφο που εικονίζει πυρπόληση εχθρικού πλοίου με το «υγρόν πυρ». 

Μετά την αποτυχία τους αυτή οι Άραβες στράφηκαν προς τη Δύση. 

Κατέκτησαν την Αίγυπτο, την Καρχηδόνα και πέρασαν στην Ισπανία στις αρχές του 8^ου αι. Διάβηκαν τα Πυρηναία* προσπάθησαν να εισέλθουν στην υπόλοιπη Ευρώπη. 

Οι Φράγκοι όμως με αρχηγό το Κάρολο Μαρτέλο κατάφεραν να τους σταματήσουν νικώντας τους στο Πουατιέ της Γαλλίας το 732 μ.Χ. Έτσι, οι Άραβες αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Ισπανία. 

Ο Κάρολος Μαρτέλος.

*Πυρηναία: Μία από τις μεγαλύτερες οροσειρές της Ευρώπης. Βρίσκεται ανάμεσα στην Ισπανία και Γαλλία και αποτελεί φυσικό σύνορο των δύο χωρών.

Η Κρήτη στα χέρια των Σαρακηνών

Οι Άραβες που εγκαταστάθηκαν στην Ισπανία για πολλά χρόνια επιδόθηκαν σε έργα ειρήνης. Τον 9ο αιώνα όμως, μια μεγάλη ομάδα απ’ αυτούς, γνωστοί ως Σαρακηνοί, κυριάρχησαν στη Μεσόγειο ως πειρατές. 

Σαρακηνοί εναντίον της Κρήτης.

Σε μια από τις επιδρομές αυτές επιτέθηκαν στην Κρήτη και, παρά την αντίσταση των κατοίκων της, την κατέλαβαν και την έκαναν ορμητήριο των πειρατικών επιδρομών τους.

Η Κρήτη έμεινε υπόδουλη εκατό περίπου χρόνια, ώσπου ο στρατηγός Νικηφόρος Φωκάς πολεμώντας σκληρά εναντίον των Σαρακηνών απελευθέρωσε το νησί και απάλλαξε τη Μεσόγειο από την πειρατεία.

Ο Νικηφόρος Φωκάς επιστρέφει θριαμβευτής στην Κωνσταντινούπολη μετά τις νίκες τους κατά των Αράβων.

Κάνε κλικ στην παρακάτω εικόνα για να γνωρίσεις το πλοίο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού ¨Νικηφόρος Φωκάς¨.

Κάνε κλικ εδώ για να μάθεις
για την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Άραβες.

Η «άλλη πλευρά» των Αράβων

Οι Άραβες στις βυζαντινές περιοχές που κατέλαβαν, ήρθαν σε επαφή με το ελληνικό πολιτισμό που ανθούσε εκεί από τα χρόνια του Μεγαλέξανδρου. Στην Αντιόχεια, τη Δαμασκό και την Αλεξάνδρεια υπήρχαν σχολές, μουσεία, έργα τέχνης και πνευματική παράδοση, που έγιναν δικά τους. Οι Άραβες δέχτηκαν την επίδρασή τους, τα σεβάστηκαν και πήραν πολλά στοιχεία για το δικό τους πολιτισμό.
Το γειτόνεμά τους με το Βυζάντιο δεν ήταν διαρκής πόλεμος. Ανάμεσά τους υπήρχαν περίοδοι μακράς ειρήνης και συνεργασίας. Βυζαντινοί τεχνίτες διακόσμησαν αραβικούς ναούς και παλάτια. Βυζαντινοί έμποροι πήγαιναν σε αραβικές χώρες και Άραβες επισκέπτονται συχνά τις αγορές της Πόλης και της Τραπεζούντας.
Χριστιανοί μοναχοί στα μοναστήρια της Συρίας μετέφρασαν στα αραβικά έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, ιδιαίτερα του Αριστοτέλη και του Ιπποκράτη. Πολλά από αυτά τα έργα τα γνωρίζουμε σήμερα μόνο από τις αραβικές μεταφράσεις τους. 

Αραβικό χειρόγραφο ιατρικής (Βιβλίο του Διοσκουρίδη)

Βυζαντινοί δάσκαλοι, ακόμη, διδάξαν ελληνικά σε αραβικά σχολεία. Τα δύο κράτη τέλος αντάλλασσαν συχνά διπλωματικές αντιπροσωπείες, οι οποίες γίνονταν δεκτές με εντυπωσιακές τελετές στις αυλές της Κωνσταντινούπολης και της Βαγδάτης.