Το Παλάτι, ο Ιππόδρομος και οι Δήμοι

Τι θα μάθουμε

- Πώς ήταν το παλάτι στην Κωνσταντινούπολη και ποιες ήταν οι λειτουργίες του.

- Τι ήταν ο ιππόδρομος, τι παρακολουθούσαν σε αυτόν οι θεατές και ποιος ο ρόλος του στην πολιτική ζωή του Βυζαντίου.

- Τι ήταν οι Δήμοι και ποιες οι αρμοδιότητές τους.

Ένα από τα σημαντικότερα έργα του Κωνσταντίνου ήταν το Ιερό Παλάτι (Μέγα Παλάτιον) (η κατοικία του αυτοκράτορα). Το Παλάτι ήταν χτισμένο στην πλευρά ενός λόφου, πάνω από το Βόσπορο και την Προποντίδα. Το όνομα του προέρχεται από το παλάτι των Ρωμαίων αυτοκρατόρων στο Παλατίνο λόφο της Ρώμης. 

Εκτός από κατοικία του αυτοκράτορα ήταν και το διοικητικό κέντρο της αυτοκρατορίας, καθώς στο εσωτερικό του υπήρχαν:

- κτίρια για τη στέγαση των κρατικών υπηρεσιών

- αίθουσες υποδοχής των επισκεπτών

- τραπεζαρίες και χώροι για τη φιλοξενία τους

- εκκλησίες και παρεκκλήσια

- κτίσματα για τη διαμονή της φρουράς και των αξιωματούχων

- εργαστήρια τεχνιτών που φρόντιζαν και συντηρούσαν το παλάτι

Ήταν ένα συγκρότημα κτιρίων που συνδέονταν με υπαίθριες στοές, διαδρόμους, εσωτερικές αυλές και κήπους, οι οποίοι ήταν διακοσμημένοι με κρήνες, ψηφιδωτούς διαδρόμους και έργα τέχνης, αλλά και με σπάνια φυτά και άνθη.

Κοντά στο παλάτι υπήρχε ο ιππόδρομος. Συνδεόταν με το χώρο του παλατιού μέσω μιας πόρτας, που οδηγούσε στο αυτοκρατορικό θεωρείο, από όπου παρακολουθούσε τις ιπποδρομίες ο αυτοκράτορας.

Ως πρότυπο του είχε το Κολοσσαίο της Ρώμης, είχε σχήμα U και μήκος 450 μ. Στις μαρμάρινες κερκίδες του φιλοξενούσε αρκετές φορές το χρόνο χιλιάδες θεατές (η χωρητικότητα του εκτιμάται σε 100.000 θεατές), που συνέρρεαν για να παρακολουθήσουν τις ιπποδρομίες, τους αγώνες και τις άλλες εκδηλώσεις που γίνονταν εκεί. 

Η είσοδος του αυτοκράτορα στον ιππόδρομο. Χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά
από τα μέλη της βασιλικής οικογένειας. 

Οι μονομαχίες που ήταν καθιερωμένες στη Ρώμη είχαν καταργηθεί, μιας και δεν συμβάδιζαν με τη νέα θρησκεία, το Χριστιανισμό. 

Αγαπημένο αγώνισμα των Βυζαντινών αποτελούσαν οι ιπποδρομίες. Αυτές γίνονταν σε καθορισμένες ημερομηνίες και τις παρακολουθούσε συχνά και ο αυτοκράτορας. 

Η αφετηρία

.

Πάνω από την αφετηρία του ιπποδρόμου υπήρχαν τέσσερα χάλκινα άλογα, κατασκευασμένα από τον Λύσιππο (370-300 π.Χ.). Τα άλογα είχαν μεταφερθεί στην Κωνσταντινούπολη από τη Χίο, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Θεοδόσιος Α΄.   

Όταν οι Φράγκοι κατέλαβαν την Πόλη το 1204, οι Βενετοί μετέφεραν τα άλογα στη Βενετία. Αργότερα ο Γάλλος αυτοκράτορας Ναπολεών τα μετέφερε στο Παρίσι. Τα άλογα επέστρεψαν στη Βενετία το 1814. Από τότε βρίσκονται στην πλατεία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία.

 Τα αντίγραφα των αλόγων του Λύσιππου που βρίσκονται στην πλατεία του Αγ. Μάρκου.

Τα αυθεντικά άλογα του Λύσιππου στο Μουσείο.

Σε κάποιες έκτακτες περιπτώσεις (εορτασμός ευχάριστων γεγονότων, απόδοση τιμών σε ξένους άρχοντες και πρεσβείες) γίνονταν εκτός προγράμματος ιπποδρομίες με άδεια του παλατιού. 

Στη διάρκεια των ιπποδρομιών οι θεατές επευφημούσαν τον αυτοκράτορα και εξέφραζαν σ΄αυτόν τα αιτήματα ή και τα παράπονά τους.

Υπεύθυνοι για την οργάνωση και διεξαγωγή των ιπποδρομιών ήταν οι Δήμοι. Οι Δήμοι ήταν αθλητικά σωματεία. Είχαν μέλη και οπαδούς πολίτες που τους άρεσαν οι ιππικοί αγώνες. Τα ονόματά τους τα έπαιρναν από τα χρώματα των στολών και των λαβάρων του. Oνομάζονταν Πράσινοι, Βένετοι (Γαλάζιοι), Λευκοί και Κόκκινοι. Συχνά οι οπαδοί των Δήμων φιλονικούσαν μεταξύ τους.