ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ ΣΤΗ ΘΗΒΑ - ΒΛΑΧΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ

Τα τελευταία 150 χρόνια παρουσιάζεται στη Θήβα ο «Βλάχικος Γάμος», μία παρωδία ενός ποιμενικού γάμου, όπου την νύφη την υποδύεται άνδρας.

Το συγκεκριμένο έθιμο είναι ένα πάντρεμα «Διονυσιακών» γιορτών με ντόπια λαϊκά έθιμα .

Ο «Βλάχικος Γάμος» κορυφώνεται την Καθαρά Δευτέρα με την πομπή και την τελετή του «γάμου», ενώ ξεχωρίζει ο διάλογος, με την βλάχικη προφορά, μεταξύ των «συμπεθέρων» του γαμπρού και της νύφης.

Σε αυτόν τον «γάμο» τον πρώτο λόγο έχουν οι γκλίτσες, παραλλαγές των Βακχικών θυρσών, η σάτιρα, οι αισχρολογίες και τα πειράγματα, ο ακατάπαυστος χορός, η ακατάσχετη οινοποσία, τα πηδήματα και οι κραυγές, ο πανούσης – σάτυρος με το υπερμεγέθες ομοίωμα φαλλού και τα κουδούνια που κρέμονται στα σκέλια του, οι θεατρίνοι που λέγονται και «γελοίοι» με την ιδιόμορφη φορεσιά τους, από κατσάρια δεμένα στις άσπρες κάλτσες σαν αρχαία σανδάλια και τα κλαριά κισσού στα κεφάλια τους καθώς ο χορός του πεθαμένου που συμβολίζει την ανάσταση της φύσης.

Καρναβάλι Γυναικών – Άρτα 

Κάθε χρόνο γίνεται το Καρναβάλι Γυναικών. Είναι μία εκδήλωση που οργανώνεται από ομάδες γυναικών αποκλειστικά.

Κάθε Τετάρτη πριν από τις Απόκριες κάνουν παρέλαση στον κεντρικό δρόμο της πόλης ντυμένες με Αποκριάτικές στολές για να καταλήξουν σε κάποιο από τα κέντρα της πόλης για ξεφάντωμα.

Κόσμος σχεδόν από όλο το νομό συρρέει για να το παρακολουθήσει, να γελάσει και να χειροκροτήσει. Τα θέματα, είναι συνήθως εμπνευσμένα από την επικαιρότητα και έτσι δίνουν μια σατιρική νότα στο καρναβάλι.

Δεν λείπουν βέβαια και οι φανταχτερές στολές, που δίνουν το απαραίτητο χρώμα. Η ιδιαιτερότητα του καρναβαλιού είναι ότι δεν διοργανώνεται από κάποιο σύλλογο ή φορέα. 

Είναι μια παρέα από εκπροσώπους των γκρουπ που συναντώνται και συζητούν και μεταξύ καφέ και γέλιου, ρυθμίζουν τις οργανωτικές λεπτομέρειες του καρναβαλιού.

«Η Κηδεία της μάσκας» – Ζάκυνθος 

ην τελευταία Κυριακή της Αποκριάς μετά την καρναβαλική παρέλαση, αργά το απόγευμα πραγματοποιείται η Κηδεία της Μάσκας η οποία αποτελεί ένα ιστορικό σατιρικό δρώμενο του νησιού με το οποίο κορυφώνονται οι καρναβαλικές εκδηλώσεις.

Μπροστά βρίσκεται η μπάντα η οποία παιανίζει πένθιμα αλλά και καρναβαλικά και πίσω ακολουθούν τα καπίτουλα με τα φαναράκια, πιο κάτω το χρωματιστό φέρετρο του καρνάβαλου και στο φινάλε η «θλιμμένη» οικογένεια με την τραγική φιγούρα της χήρας μέσα στα μαύρα.

Η πομπή μετά την τελευταία βόλτα στους δρόμους της πόλης καταλήγει στο λιμάνι όπου ο Βασιλιάς Καρνάβαλος καίγεται με το φέρετρο του.

Οι θρύλοι για τα «στοιχειά» – Άμφισσα

Οι θρύλοι για τα «στοιχειά», είχαν μεγάλη διάδοση στην περιοχή. Λέγεται πως τα «στοιχειά» αποτελούν ψυχές σκοτωμένων ανθρώπων ή ζώων που τριγυρίζουν στην περιοχή.

Το σπουδαιότερο στοιχειό, που είναι συνδεδεμένο με την παράδοση είναι το στοιχειό της «Χάρμαινας». Αυτό αγαπούσε και προστάτευε τους Ταμπάκηδες (βυρδοδέψες), που η δουλειά τους ανάγκαζε να βρίσκονται στην Βρύση νύχτα – μέρα.

Πολλοί ορκίστηκαν, πως είδαν το στοιχειό να τριγυρίζει τη νύχτα σ’ όλη τη συνοικία, να καταλήγει στην πηγή του νερού και να χάνεται. Ακόμη διηγούνται οι πιο παλαιοί πως το στοιχειό της Χάρμαινας έβγαινε κάθε Σάββατο βράδυ, κατέβαινε από της «Κολοκυθούς το Ρέμα» και γύριζε στους δρόμους μουγκρίζοντας και σέρνοντας αλυσίδες.

Το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς αναβιώνει στην Άμφισσα ο Θρύλος του «Στοιχειού».

Από την συνοικία Χάρμαινα, όπου βρίσκονται τα παλιά Ταμπάκικα και τα σκαλιά του Αϊ Νικόλα κατεβαίνει το «στοιχειό» και μαζί ακολουθούν εκατοντάδες μεταμφιεσμένοι. Στο ιστορικό μεγάλο καφενείο της πόλης γίνονται συζητήσεις σατυρικού περιεχομένου για τους Θρύλους και τα Στοιχειά.

Κουδουνάτοι – Νάξος

Οι «Κουδουνάτοι» της Νάξου είναι μια άλλη εκδοχή των «Αράπηδων» που αναφέραμε στο Σοχό.

Τους «Κουδουνάτους» τους συναντάμε την Κυριακή της Τυρινής στην Απείρανθο, οι οποίοι είναι ζωσμένοι με σειρές κουδουνιών, έχουν σκεπασμένο το πρόσωπό τους με τουλουπάνι και τρέχουν από σπίτι σε σπίτι, σείοντας τα κουδούνια, προκαλώντας θόρυβο ώστε να διώξουν μακριά το κακό.

Στο χέρι τους κρατούν τη σόμπα, ένα χοντρό ξηρό βλαστό κουφοξυλιάς, που συμβολίζει τη γονιμότητα και τον διονυσιακό φαλλό, σύμβολο που κρατούσαν και οι Μαινάδες του Διονύσου.

Οι «Κουδουνάτοι» στη συνέχεια συγκεντρώνονται μαζί με τον κόσμο που τους ακολουθεί στη πλατεία του χωριού.

Αφού ο χορός και το γλέντι, με συνοδεία από τσαμπουνοντούμπακα, βρίσκεται στο αποκορύφωμα οι «Κουδουνάτοι» σταματούν και ανοίγουν το χώρο προκειμένου να περάσουν οι μόσκαροι και το νεαρό ζεύγος του Γαμπρού και της Νύμφης.

Ο χορός ξεκινά και το γλέντι κορυφώνεται, όταν κάποιος από τους παριστάμενους αρπάξει τη Νύμφη.

Η καταδίωξη ξεκινά από τον σύζυγο με την συνεργασία των «Κουδουνάτων», που έχει ως αποτέλεσμα την επαναφορά της Νύφης στον όμιλο των μοσκάρων.

Το κάψιμο του τζάρου Ξάνθη

Την τελευταία Κυριακή των Αποκριών αναβιώνει το παλιό έθιμο το 'Το κάψιμο του Τζάρου".
Ο "Τζάρος" ή η "Τζάρους" ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, το οποίο έφτιαχναν οι κάτοικοι της Ανατολικής Θράκης και το τοποθετούσαν πάνω σε ένα σωρό από πουρνάρια. Σύμφωνα με την παράδοση την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς έκαιγαν τον ΄΄Τζάρο΄΄ στο κέντρο μιας αλάνας, ή στην πλατεία για να μην έχουν το καλοκαίρι ψύλλους.

Το έθιμο αυτό λέγεται ότι το έφεραν οι πρόσφυγες από το Σαμακώβ της Ανατολικής Θράκης και αναβιώνει κάθε χρόνο από τους κατοίκους του ομώνυμου συνοικισμού, ο οποίος βρίσκεται κοντά στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου της Ξάνθης.
Η ονομασία "Τζάρος" λέγεται ότι προήλθε από τον ιδιόρρυθμο ήχο, που δημιουργούσε η καύση του θάμνου "τζ,τζ,τζ..".

Μετά το κάψιμο του Τζάρου, ακολουθεί ένα φαντασμαγορικό θέαμα με πυροτεχνήματα που κατακλύζουν τον ουρανό και ακολουθεί παραδοσιακό γλέντι.