Γεώργιος Καραϊσκάκης

Γεώργιος Καραϊσκάκης ή Καραΐσκος. Ξεκίνησε ως αρματωλός και εξελίχθηκε σε κορυφαίο στρατηγό της Επανάστασης του ΄21. 

Γεώργιος Καραϊσκάκης, πίνακας του Διονύσιου Τσόκου

Το ¨Καραϊσκάκης¨ αποτελεί υποκοριστικό του Καραΐσκος που προέρχεται από τις λέξεις «καρά» και Ίσκος. Ίσκος ήταν το επίθετο του πατέρα του. Το τούρκικο «Καρα», που σημαίνει μεγάλος και φοβερός, προέκυψε ως προσωνύμιο λόγω της σκληρής προσωπικότητας του.

Ανδριάντας στρατηγού Γ. Καραϊσκάκη (Ακτή Τζελέπη - Πειραιάς)

Ο Καραϊσκάκης γεννήθηκε το 1782 στη Σκουληκαριά της Άρτας. Ήταν νόθο παιδί του αρματολού Δημήτρη Ίσκου ή Καραΐσκου και της Ζωής Διμισκή, από τη Σκουληκαριά Άρτας. Η μητέρα του έγινε καλόγρια μετά το θάνατο του πρώτου άντρα της. Ως καλόγρια ερωτεύτηκε τον Καραΐσκο. Από τον έρωτα αυτό προήλθε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, έχοντας σε όλο του τη ζωή το παρατσούκλι «γιος της καλόγριας».

Πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια. Σε ηλικία οκτώ χρονών πεθαίνει η μητέρα του. Μεγάλωσε ανάμεσα σε ξένους και κατατάχτηκε από μικρός στα αρματολίτικα σώματα των Αγράφων. 

Θεόφιλος: «O Γεώργιος Καραϊσκάκης
καταδιώκων τον Ρεσίτ πασά ή Κουταχή εν ξυφήρης το 1826»

Αναμείχθηκε στους πολέμους του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, τόσο ως σύμμαχος όσο και ως αντίπαλος. 

Ανδριάντας στρατηγού Γ. Καραϊσκάκη (Αθήνα)

Κατάφερε να θέσει υπό τον έλεγχό του Άγραφα και κράτησε ουδέτερη στάση τον πρώτο καιρό της Επανάστασης, διατηρώντας σχέσεις συνεργασίας με τους Τούρκους, ώστε να αποφύγει επίθεσή τους στα Άγραφα.

Μετά τη λύση της πρώτης πολιορκίας του Μεσολογγίου (31 Δεκεμβρίου 1822) έρχεται σε ρήξη με τους Τούρκους. Αναγκάζεται να εγκαταλείψει τα Άγραφα και να μεταβεί στην Ιθάκη λόγω της φυματίωσης από την οποία έπασχε. Από εκεί επιστρέφει στο Μεσολόγγι όπου έρχεται σε σύγκρουση με τον Μαυροκορδάτο. 

Ο τελευταίος τον κατηγορεί ως προδότη και καταφέρνει την διοικητική καταδίκη του Καραϊσκάκη ως ένοχο «εσχάτης προδοσίας». Ο Καραϊσκάκης χάνει τους βαθμούς και τα αξιώματά του. Καταφέρνει όμως την αποκατάστασή του από την ελληνική κυβέρνηση το Μάιο του 1824.  

Γίνεται αρχιστράτηγος της Στερεάς Ελλάδας το 1826 και καλείται να λύσει την πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή. Νικά τον Κιουταχή στην Αράχωβα, στο Δίστομο και στη Δόμβραινα. 

Το στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στην Καστέλα, Θεόδωρος Βρυζάκης (1855)

Στρατοπέδευσε στο Κερατσίνι, έξω από τον Πειραιά, και εκεί άρχισε να καταστρώνει το πολεμικό του σχέδιο για την απελευθέρωση της Αθήνας. Η ελληνική κυβέρνηση όμως αναθέτει την αρχιστρατηγία στους Άγγλους Κόχραν και Τσορτς, που αποφασίζουν κατά μέτωπο επίθεση στις δυνάμεις του Κιουταχή.

Μία ημέρα πριν την επίθεση στις 22 Απριλίου, και ενώ είναι βαριά άρρωστος, πληγώνεται βαριά σε μια συμπλοκή στην περιοχή του σημερινού Νέου Φαλήρου από αδέσποτη σφαίρα. Πέθανε την επόμενη μέρα 23 Απριλίου ημέρα της ονομαστικής του γιορτής. 

Έτσι, η Επανάσταση χάνει τον  "Αχιλλέα της Ρωμιοσύνης", όπως χαρακτήρισε τον Καραϊσκάκη ο Κωστής Παλαμάς.