Ο σουλτάνος παραχωρεί προνόμια

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453) πολλοί κάτοικοί της για να γλιτώσουν την εγκατέλειψαν. Η Πόλη σχεδόν ερημώθηκε. Ο σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ο Πορθητής που ήθελε να την κάνει πρωτεύουσα του νέου κράτους του, ζήτησε από τους κατοίκους της να γυρίσουν πίσω. Υποσχέθηκε μάλιστα την επιστροφή των σπιτιών τους και εγγυήθηκε  την ασφάλειά τους. Κάποιοι δέχθηκαν τις υποσχέσεις του Μωάμεθ Β΄και επέστρεψαν, δίνοντας έτσι πάλι ζωή στην Πόλη.

Μωάμεθ Β΄

Ο Μωάμεθ Β΄ επέβαλε στον πατριαρχικό θρόνο το Γεννάδιο που ήταν οπαδός της ανθενωτικής μερίδας. Αναγνώρισε τον πατριάρχη ως θρησκευτικό και πολιτικό αρχηγό όλων των ορθοδόξων. Στον κλήρο δόθηκαν επίσης δικαστικές εξουσίες σχετικά με διαζύγια, κληρονομιές κ.ά. Σε αυτά τα δικαστήρια κατέφευγαν ακόμη και Τούρκοι, γιατί τα εμπιστεύονταν περισσότερο.

Μωάμεθ και Γεννάδιος 

Γύρω από το Πατριαρχείο, στη συνοικία Φανάρι, εγκαταστάθηκαν πολλοί μορφωμένοι Έλληνες. Από το όνομα της συνοικίας οι Έλληνες αυτοί ονομάστηκαν Φαναριώτες.

Έλληνας αξιωματούχος

Με τη μόρφωση που κατείχαν κατάφεραν σταδιακά να καταλάβουν υψηλές θέσεις στην οθωμανική διοίκηση.

Το Φανάρι

Οι Τούρκοι όμως δεν έκαναν μόνο θρησκευτικές παραχωρήσεις στους υπόδουλους Έλληνες. Προχώρησαν και σε άλλες παραχωρήσεις. Οι παραχωρήσεις αυτές ονομάζονται προνόμια. Τέτοια προνόμια ήταν:

- Άφησαν στους Έλληνες το εμπόριο, τη βιοτεχνία και τη γεωργία μια και οι ίδιοι ασχολούνταν μόνο με τον πόλεμο.

- Επέτρεψαν στους Έλληνες να οργανωθούν σε κοινότητες που υπήρχαν από παλιά, έτσι ώστε να εξασφαλίσουν την εύκολη είσπραξη των φόρων.

Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως έφιππος συνοδεύεται από γενιτσάρους και διακόνους. Ανάμεσα στα προνόμια που παραχώρησε ο σουλτάνος στον Οικουμενικό Πατριάρχη ήταν και η δυνατότητα να κυκλοφορεί έφιππος με τιμητική συνοδεία. Του χάριζε άσπρο άλογο και τα διακριτικά του αξιώματός του: μανδύα και μανδίλα (Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη).

Οι μουσουλμάνοι, που επιδίωκαν τον εξισλαμισμό των λαών που κατακτούσαν, έδειχναν κάποιο σεβασμό για τους χριστιανούς και τους Εβραίους. Οι παραχωρήσεις που έκαναν είχαν βασικό σκοπό να εξυπηρετήσουν τις δικές τους ανάγκες. Οι Έλληνες όμως κατάφεραν να αξιοποιήσουν τις παραχωρήσεις αυτές:

-  διατήρησαν τη θρησκεία και την ενότητά τους

-  προόδευσαν στο εμπόριο, τη ναυτιλία και τη βιοτεχνία

-  ενίσχυσαν την αυτοδιοίκησή στις κοινότητές τους

-  κράτησαν τη γλώσσα τους, τα ήθη και έθιμα, τις παραδόσεις τους


Ερωτήσεις μαθήματος:

1)     Τι ακολούθησε την άλωση της Πόλης;

2)     Ποια ήταν μια από τις πρώτες ενέργειες του Μωάμεθ Β΄;

3)     Τι γνωρίζεις για το Φανάρι και τους Φαναριώτες;

4)     Τι ήταν τα προνόμια;

5)     Γιατί οι Τούρκοι έδωσαν προνόμια στους υπόδουλους Έλληνες;

6)  Πώς κατάφεραν οι Έλληνες να αξιοποιήσουν τις παραχωρήσεις των Τούρκων;