Οι συνθήκες ζωής των υποδούλων

Για να έχει ο ραγιάς (υπόδουλος), δικαίωμα να ζει στην επικράτεια του σουλτάνου, ήταν υποχρεωμένος να πληρώνει το χαράτσι δηλαδή τον κεφαλικό φόρο. Κάθε χριστιανός από το δωδέκατο έτος της ηλικίας του και μέχρι τον θάνατό του όφειλε να εξαγοράζει κάθε χρόνο την άδεια για να ζει και να υπάρχει. Πλήρωνε τον φόρο αυτό και παραλάμβανε από τον εισπράκτορα την προσωπική του απόδειξη, η οποία λεγόταν χαράτσι. Η απόδειξη ήταν χάρτινη και είχε κάθε χρόνο διαφορετικό χρώμα. Έφερε δε το εξής κείμενο:

«ο φέρων το παρόν έχει την άδειαν να φέρη επί έν έτος την κεφαλήν επί των ώμων του»

Εκτός από αυτόν το φόρο οι υπόδουλοι ήταν υποχρεωμένοι να πληρώνουν το φόρο της γης, ώστε να έχουν δικαίωμα να την καλλιεργούν.

Ιδιαίτερα οδυνηρός όμως ήταν ο «φόρος αίματος» το παιδομάζωμα (Τουρκ. devşirme', ντεβσιρμέ), με το οποίο οι νέοι που στρατολογούνταν προορίζονταν για τα τάγματα των γενιτσάρων. Καθιερώθηκε για πρώτη φορά από το σουλτάνο Μουράτ Α΄ (1362-1369). Στρατολογούνταν νεαρά αγόρια από χριστιανικές οικογένειες του οθωμανικού κράτους, τα οποία αργότερα ασπάζονταν το Ισλάμ και εκπαιδεύονταν ώστε να στελεχώσουν διάφορες κρατικές υπηρεσίες. Οι νεόι εκπαιδεύονταν με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνουν φανατικοί μουσουλμάνοι.

Ως προς τη συχνότητά του, κάποιοι υποστηρίζουν πως το παιδομάζωμα γινόταν ανά τακτά χρονικά διαστήματα, κάθε πέντε χρόνια. Άλλοι εκτιμούν ότι γινόταν κάθε χρόνο. Το πιθανότερο θεωρείται ότι γινόταν ανάλογα με τις ανάγκες των σουλτάνων.  

Από φιρμάνι των αρχών του 16ου αιώνα μαθαίνουμε πως τότε ο αριθμός των παιδιών στρατολογούνταν ένα αγόρι 14-18 ετών ανά 40 οικογένειες. 

Φιρμάνι της Υψηλής Πύλης του 1601 όριζε ότι: 

«Οι νέοι των απίστων (που προορίζονται για γενίτσαροι) έπρεπε να είναι καλλίμορφοι, αρτιμελείς και προς πόλεμον κατάλληλοι... Όταν κανείς αντιστεί εις την παράδοσιν των γενιτσάρων ν' απαγχονίζεται ευθύς εις το κατώφλι της θύρας του...».

Φοβερή δοκιμασία για τους χριστιανούς ήταν και ο εξισλαμισμός. Συχνά οι χριστιανοί ήταν υποχρεωμένοι να ασπαστούν τη μουσουλμανική θρησκεία. Όσοι δεν δέχονταν θανατώνονταν. Οι νεομάρτυρες αυτοί τιμούνται από την εκκλησία μας ως άγιοι. Κάποιοι για να γλιτώσουν τη ζωή τους προσποιούνταν πώς γίνονταν μουσουλμάνοι, παρέμεναν όμως χριστιανοί. Ήταν ο λεγόμενοι κρυπτοχριστιανοί.

Τέλος, σημαντικό χτύπημα για τους Έλληνες ήταν και η ναυτολογία των χριστιανών ραγιάδων. Οι Τούρκοι υποχρέωναν τους σκλαβωμένους να υπηρετούν στα τούρκικα καράβια, γιατί γνώριζαν πολύ καλά αυτή την τέχνη.

Οι σκληρές αυτές συνθήκες ανάγκαζαν όσους Έλληνες είχαν τη δυνατότητα να καταφύγουν στο εξωτερικό. Έτσι, δημιουργούνται οι ελληνικές παροικίες, όπως της Βιέννης, της Βενετίας, της Τεργέστης, της Βουδαπέστης, της Μασσαλίας, της Οδησσού και πολλών άλλων πόλεων.

Από το 18ο αιώνα, το χριστιανικό στοιχείο και ιδιαίτερα κάποιες εύπορες ομάδες του, γνώρισαν οικονομική και πολιτική άνοδο και αναμίχθηκαν στη συγκέντρωση φόρων, στο εμπόριο και στη διοίκηση περιοχών, όπως οι Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.
Οι πλούσιες παροικίες πρόσφεραν πολλά στην επανάσταση και στον ξεσηκωμό του γένους αφού διέθεταν χρήματα για σχολεία, βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες κλπ. προετοιμάζοντας έτσι τον αγώνα για την Ελευθερία.


Ερωτήσεις: 

1)  Μπορείς να εξηγήσεις τους παρακάτω όρους;

-  κεφαλικός φόρος

-  φόρος της γης

-  ¨φόρος αίματος¨

-  εξισλαμισμός

2)  Τι ήταν οι κρυπτοχριστιανοί;

3)  Τι ήταν η ναυτολογία των ραγιάδων;

4)  Γιατί πολλοί Έλληνες κατέφυγαν στο εξωτερικό;

5)  Τι ήταν οι παροικίες; Ποιες οι σπουδαιότερες από αυτές;

6)   Τι πρόσφεραν οι παροικίες στον ελληνισμό;