Η Ευρώπη στα νεότερα χρόνια (1 διδ. ώρα)

Ενώ η Ελλάδα ήταν σκλαβωμένη στους Τούρκους, στην Ευρώπη σημειώθηκαν σημαντικά γεγονότα που επηρέασαν όλο τον κόσμο.

- Γενικεύτηκε η χρήση της μπαρούτης και κατασκευάστηκαν πυροβόλα όπλα.

- Οι βασιλιάδες δημιούργησαν ισχυρούς στρατούς και συγκέντρωσαν όλες τις εξουσίες στα χέρια τους. Άρχισε έτσι ένας ανταγωνισμός για το ποιος θα κυριαρχήσει σε περισσότερες χώρες.

- Το 15^ο αιώνα οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να ανακαλύψουν νέους εμπορικούς δρόμους προς την Ανατολή. Χρειάζονται θαλάσσιους δρόμους για να φτάσουν στις χώρες της Ανατολής, μιας και οι χερσαίοι δρόμοι ελέγχονται από τους Οθωμανούς Τούρκους. 

Οι βασιλιάδες της Ισπανίας και της Γαλλίας χρηματοδοτούν τα πρώτα εξερευνητικά, υπερπόντια ταξίδια (ταξίδια στους ωκεανούς). Τα ταξίδια αυτά υποστηρίζονται από σημαντικές τεχνικές εφευρέσεις και νέες αντιλήψεις για το σχήμα της Γης. Η καραβέλα (είδος καραβιού), οι νέοι χάρτες, εφευρέσεις όπως η πυξίδα και ο αστρολάβος (όργανα πλεύσης και προσανατολισμού) βοηθούν στην πραγματοποίηση των ταξιδιών αυτών. 

Το όνομα "καραβέλα", ιταλικά "caravella", και πορτογαλικά "caraveia" πιθανώς ν΄ αποτελεί υποκοριστικό του αρχαίου ελληνικού όρου "κάραβος" (= μεγάλο πλοίο).

Οι Ευρωπαίοι ιδρύουν αποικίες στις νέες χώρες και εκμεταλλεύονται τους ιθαγενείς πληθυσμούς (οι ντόπιοι κάτοικοι των περιοχών).

Η ανακάλυψη νέων χωρών είχε ως αποτέλεσμα την οικονομική ανάπτυξη και τη γνωριμία των Ευρωπαίων με τους πολιτισμούς των ιθαγενών.

Γνωστοί θαλασσοπόροι ήταν:

l      Ο Χριστόφορος Κολόμβος (ανακάλυψε την Αμερική το 1492).

l      Ο Μαγγελάνος (έκανε πρώτος τον περίπλου της Γης τον 16^ο αιώνα).

l      Ο Βάσκο ντα Γκάμα (συνέδεσε πρώτος θαλάσσια την Ευρώπη με την Ινδία κάνοντας των περίπλου της Αφρικής).

- Οι άνθρωποι απέκτησαν περισσότερες γνώσεις. Σε αυτό βοήθησε η ανακάλυψη της τυπογραφίας από τον Ιωάννη Γουτεμβέργιο στη Γερμανία. Τα ξύλινα κινητά τυπογραφικά στοιχεία που δημιούργησε έδωσαν τη δυνατότητα να τυπώνονται περισσότερα αντίτυπα του ίδιου βιβλίου.

Δραστηριότητα 1:

Διαβάστε την παρακάτω πηγή. Ποιοι κίνητρα αναφέρονται ότι οδήγησαν  τους Ευρωπαίους στα υπερπόντια ταξίδια;

«Ο Ερρίκος (ο Θαλασσαπόρος) ήθελε να γνωρίζει ποια εδάφη υπήρχαν πέρα από τις Καναρίους νήσους […] δεν ήξερε κανείς τι εδάφη υπήρχαν παραπέρα.

Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι θα μπορούσαν να φέρουν από εκεί πολλά εμπορεύματα σε χαμηλές τιμές. […]

Ο πέμπτος λόγος ήταν η μεγάλη του επιθυμία να εξαπλώσει την αγία πίστη του Κυρίου Μας Ιησού Χριστού και να οδηγήσει σ΄ αυτήν όλες τις ψυχές που θέλουν να σωθούν».

Εάνες ντε Αζουράρα, Χρονικό της αποκάλυψης και της κατάκτησης της Γουινέας, 1543.

Δραστηριότητα 2:

Διαβάστε την παρακάτω πηγή. Πώς συμπεριφέρονταν οι χριστιανοί στους ιθαγενείς; Γιατί;
«Ενώ οι Ινδιάνοι είχαν καλή διάθεση απέναντί τους, οι χριστιανοί εισέβαλαν σ΄ αυτές τις χώρες σαν λυσσασμένοι λύκοι. Ιδού οι λόγοι για τους οποίους σκοτώθηκαν τόσοι άνθρωποι: […] όλοι όσοι ήρθαν πίστεψαν ότι, καθώς επρόκειτο για λαούς απίστων, νομιμοποιούνταν να τους σκοτώσουν ή να τους αιχμαλωτίσουν, να τους πάρουν τα αγαθά τους, χωρίς να νοιάζονται καθόλου και να έχουν τύψεις συνείδησης για τέτοια πράγματα. […] οι ίδιοι αυτοί άπιστοι ήταν τα πιο γλυκά και ειρηνικά πλάσματα του κόσμου, χωρίς καθόλου όπλα». Βαρθολομαίος ντε Λας Κάζας, Πολύ σύντομη αναφορά στην καταστροφή των Δυτικών Ινδιών, 1552

Δραστηριότητα 3:

Στην εικόνα που ακολουθεί βλέπετε ένα ελληνικό γραμματόσημο που απεικονίζει το Χριστόφορο Κολόμβο και τη Χίο. Τι σχέση υπάρχει ανάμεσά τους; Ψάξε στο διαδίκτυο να βρεις πληροφορίες.

Ερωτήσεις:

1)   Να αναφέρεις ποια σημαντικά γεγονότα σημειώθηκαν στην Ευρώπη ενώ η Ελλάδα ήταν σκλαβωμένη στους Τούρκους.

2)   Τι γνωρίζεις για τα υπερπόντια ταξίδια; Γιατί πραγματοποιήθηκαν;

3)   Από τι υποστηρίχθηκαν τα υπερπόντια ταξίδια;

4)   Ποια τα αποτελέσματα της ανακάλυψης των νέων χωρών;

5)   Ποιους θαλασσοπόρους γνωρίζεις; Για ποιο γεγονός διακρίθηκε ο καθένας τους;

6)   Ποιο γεγονός βοήθησε στην εξάπλωση της γνώσης;