Αλφαβητάρια 1880-1917 (α΄ μέρος).

Τελειώνοντας η περίοδος της αλληλοδιδακτικής μεθόδου (1830-1880), ξεκινάει μια νέα περίδος σχετικά με τα αλφαβητάρια, γνωστή ως περίοδος των ¨αλφαβηταρίων των ίων και των ωών¨ που θα διαρκέσει έως το 1917. Εμφανίζεται μια νέα γενιά αλφαβητογράφων με σπουδές στη Γερμανία, μεταξύ των οποίων ο Χαρίσιος Πούλιος, ο Π. Π. Οικονόμος, ο Μιλτ. Βρατσάνος, ο Χαρ. Παπαμάρκος, ο Σπ. Μωραϊτης που ήταν επηρεασμένοι από το ερβατιανό σύστημα.

Αλφαβητάριον του Ι. Αρσένη, 1914.

Το πρώτο αλφαβητάριο που ακολουθούσε τη νέα αναλυτικοσυνθετική μέθοδο ήταν αυτό του Α. Αργυρού το 1880. Ακολούθησε το 1881 το αλφαβητάριο του Χ. Πούλιου ¨κατά το εν Γερμανία και Ελβετία επικρατούν σύστημα¨.

Τα αλφαβητάρια αυτά χωρίζονταν σε δύο μέρη (συνήθως δύο ξεχωριστά βιβλία):

- το προπαρασκευαστικόν της απταίστου αναγνώσεως 

και

- το προπαρασκευαστικόν της λογικής αναγνώσεων.

Ήταν γραμμένα σε καθαρεύουσα και συνδύαζαν το διδακτισμό και την ηθικοπλαστική διδασκαλία με τη διδασκαλία της γλώσσας. Αποτελούνταν από λεξιλόγιο ειδικά επιλεγμένο για τη διδασκαλία και φράσεις συχνά ασυνάρτητες. Τα κείμενα συνοδεύονταν από πολλές ασπρόμαυρες (έως το 1916) εικόνες και η θεματολογία προέρχονταν από το ζωικό και φυτικό κόσμο.

Νέον Ελληνικόν Αλφαβητάριον, Θεμ. Μιχαλόπουλου, 1892.

Με την αλλαγή του αιώνα σημειώνεται και αλλαγή σχετικά με τη συγγραφή των αλφαβηταρίων. Κυρίαρχο στοιχείο γίνεται πλέον η γλώσσα συγγραφής, ενώ η τεχνική διδασκαλίας της ανάγνωσης μπαίνει σε δεύτερη μοίρα. 

Το 1905 προκηρύσσεται από το ¨Νουμά¨* διαγωνισμός για τη συγγραφή αλφαβηταρίου στη δημοτική. Την επιτροπή του διαγωνισμού αποτέλεσαν οι Ψυχάρης, Πάλλης και Εφταλιώτης. Νικητής του αναδείχθηκε ο δάσκαλος Γ. Καρατζάς (Ζωγράφειος Σχολή Κων/πολης), με το ¨Αρφαβητάρι¨ του. Η δημοσίευση του έγινε το 1906 στο ¨Νουμά¨, μιας και η αυτοτελή του έκδοση δεν μπόρεσε να πραγματοποιηθεί παρά τις προσπάθειες του Πάλλη. ¨Το Αρφαβητάρι¨ ήταν γραμμένο σε ψυχαρική δημοτική και η εκμάθηση της ανάγνωσης ακολουθούσε την τεχνική χωρισμού των λέξεων σε συλλαβές. 

*Νουμάς: Λογοτεχνικό περιοδικό. Κυκλοφόρησε από το 1903-1931 με σημαντικότατο ρόλο στην επικράτηση της δημοτικής γλώσσας.