Σύμφωνα με την Νεοελληνική Γραμματική (αναπροσαρμογή της
Μικρής Νεοελληνικής Γραμματικής του Μ. Τριανταφυλλίδης, σελ. 38) αναφέρεται
ότι:
Στο νέο βιβλίο Γραμματικής του Δημοτικού (Ειρ. Φιλιππάκη, Γ. Κοτζόγλου, Μ. Γεωργιαφέντη, Μ. Λουκά, σελ. 55) αναφέρεται
ότι:
Απορία:
Με λέξεις που αρχίζουν από τσ και τζ τι ισχύει;
Απάντηση στην παραπάνω απορία μου, είχε την καλοσύνη να
δώσει ένας εκ των τεσσάρων συγγραφέων της Γραμματικής του Δημοτικού (βλέπε σχόλια της ανάρτησης), ο κ. Γιώργος
Κοτζόγλου, Επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του
Πανεπιστημίου Αιγαίου.
«Οι
λέξεις που γράφονται με αρχικό "τσ" και "τζ" αποτελούν
υποσύνολο των λέξεων που αρχίζουν από το γράμμα "τ". Επομένως, ισχύει
η διατήρηση του –ν».
Σχετικά με την απορία μου γιατί αναφέρονται ξεχωριστά
τα ¨τσ¨ και ¨τζ¨ στη Γραμματική Τριανταφυλλίδη…
«Αναφέρονται εκεί ξεχωριστά διότι θεωρούνται
διαφορετικός φθόγγος (και ο κανόνας του τελικού -ν στις γραμματικές αυτές
αφορούσε/αφορά φθόγγους και όχι γράμματα). Για τον ίδιο λόγο τα "τσ"
και "τζ" στη Γραμματική Τριανταφυλλίδη ονομάζονται δίψηφα σύμφωνα, διότι
κατά Τριανταφυλλίδη το καθένα από αυτά είναι ένα σύμφωνο, δηλ. ένας συμφωνικός
φθόγγος, που αποδίδεται με δύο ψηφία/γράμματα. Αντίθετα, στη νέα Γραμματική
Δημοτικού θεωρούνται συμφωνικά συμπλέγματα, δηλ. ακολουθίες δύο διακριτών
φθόγγων. Και οι δύο είναι αναλύσεις που έχουν προταθεί στις
μελέτες για την ανάλυση της Ελληνικής. Ωστόσο, δεν πρόκειται για διαφορά που
επηρεάζει τον κανόνα του τελικού -ν».
Στη ¨Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου των Σ.-Α. Χατζησαββίδου αναφέρεται ότι:
Εδώ σε αντίθεση με τη Γραμματική του Δημοτικού τα τσ και τζ αναφέρονται...
Οι λέξεις που γράφονται με αρχικό "τσ" και "τζ" αποτελούν υποσύνολο των λέξεων που αρχίζουν από το γράμμα "τ". Επομένως, ισχύει η διατήρηση του -ν, όπως ρητά γράφει και η Γραμματική Δημοτικού. Η απάντηση στην απορία σας βρίσκεται στις σελίδες που παραθέτετε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχαριστώ για την παρατήρηση. Πού όμως ακριβώς στη Γραμματική του Δημοτικού αναφέρεται ρητά το παραπάνω; Εννοώ να υπάρχει η διευκρίνηση και για τα ¨τσ¨ και ¨τζ¨ όπως τη διατυπώνετε παραπάνω. Στη σ.55 της Γραμματικής Δημοτικού δεν υπάρχει κάπου διευκρίνηση ότι ¨οι λέξεις που γράφονται με αρχικό τσ και τζ αποτελούν υποσύνολο των λέξεων αρχίζουν από το γράμμα τ¨. Υπάρχει η διευκρίνηση σε άλλη σελίδα του βιβλίου; Αντίθετα στις παλιές γραμματικές και στη Νέα Γραμματική του Γυμνασίου τα ¨τσ¨ και ¨τζ¨ αναφέρονται ξεχωριστά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΡωτώ ώστε να προχωρήσω και σε συμπλήρωση/διόρθωση της παραπάνω ανάρτησης.
Μα, όταν μιλάμε για γράμματα και όχι για φθόγγους, τότε οι λέξεις που αρχίζουν από "τσ" και "τζ" εννοείται ότι είναι υποσύνολο όσων αρχίζουν από "τ" (όπως υποσύνολό τους είναι και όσες αρχίζουν από "τρ" κτλ., δηλ. δεν υπάρχει λέξη που να αρχίζει από "τσ" αλλά όχι από "τ"!). Αν τώρα μιλάμε για φθόγγους και όχι για γράμματα, τότε και πάλι είναι πολύ πιθανόν λέξεις όπως "τσάντα", για παράδειγμα, να μην ξεκινούν από έναν φθόγγο [τσ] αλλά από δύο φθόγγους, δηλ. από την ακολουθία των ξεχωριστών φθόγγων [τ] και [σ]. Επομένως, ως προς τη γραφή τα πράγματα είναι ξεκάθαρα κι ως προς την προφορά, επίσης. Η διαφορά βρίσκεται μόνο στην απεικόνιση της προφοράς και στο αν θεωρούμε τα "τσ" και "τζ" γραπτές απεικονίσεις ενός μόνο φθόγγου ή της ακολουθίας δύο διακριτών φθόγγων. Η όποια απόφαση δεν επηρεάζει όμως τον κανόνα του τελικού -ν. (Πριν κατά λάθος δεν υπέγραψα, το κάνω τώρα.)
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαταλαβαίνω αυτό που λες και σίγουρα οι λέξεις που ξεκινούν από ¨τσ¨ και ¨τζ¨ καλύπτονται από τον κανόνα όσων λέξεων αρχίζουν από ¨τ¨. Εάν όμως, όπως αναφέρεις, απλά τα ¨τσ¨ και ¨τζ¨ υπάγονται στην περίπτωση λέξεων που αρχίζουν από ¨τ¨ γιατί αναφέρονταν στις παλιές Γραμματικές ξεχωριστά και συνεχίζουν να αναφέρονται ξεχωριστά και στη ΝΕΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ του Γυμνασίου; Είναι το λάθος (ένας πλεονασμός) της Γραμματικής του Τριανταφυλλίδη και της Νέας Γραμματικής του Γυμνασίου;
ΑπάντησηΔιαγραφήΜήπως όμως έχει σχέση με μια άλλη αλλαγή στην ισχύουσα πλέον Γραμματική; Στη Γραμματική του Τριανταφυλλίδη (σ. 14-15) τα ¨τσ¨ και ¨τζ¨ αναφέρονται ως δίψηφα σύμφωνα μαζί με τα μπ, ντ, γκ. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει πλέον στη Γραμματική του Δημοτικού, όπου ως δίψηφα σύμφωνα σύμφωνα αναφέρονται μόνο τα μπ, ντ, γκ (σ. 40).
Αναφέρονται εκεί ξεχωριστά διότι θεωρούνται διαφορετικός φθόγγος (και ο κανόνας του τελικού -ν στις γραμματικές αυτές αφορούσε/αφορά φθόγγους και όχι γράμματα). Για τον ίδιο λόγο τα "τσ" και "τζ" στη Γραμματική Τριανταφυλλίδη ονομάζονται δίψηφα σύμφωνα, διότι κατά Τριανταφυλλίδη το καθένα από αυτά είναι ένα σύμφωνο, δηλ. ένας συμφωνικός φθόγγος, που αποδίδεται με δύο ψηφία/γράμματα. Αντίθετα, στη νέα Γραμματική Δημοτικού θεωρούνται συμφωνικά συμπλέγματα, δηλ. ακολουθίες δύο διακριτων φθόγγων (αυτό είπα και στο προηγούμενο σχόλιο, ίσως όχι τόσο καθαρά). Και οι δύο είναι αναλύσεις που έχουν προταθεί στις μελέτες για την ανάλυση της Ελληνικής. Όπως προείπα, ωστόσο, δεν πρόκειται για διαφορά που επηρεάζει τον κανόνα του τελικού -ν.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχαριστώ για την αναλυτική διευκρίνηση ότι πρόκειται για δύο διαφορετικές αναλύσεις της Ελληνικής, από τις οποίες έχει επικρατήσει και εγκριθεί η συγκεκριμένη. Ελπίζω η ανάρτησή μου να μην παρεξηγήθηκε. Δεν είχε τον χαρακτήρα δημοσιεύματος όπως έγινε πριν λίγο καιρό σχετικά με τα φωνήεντα και τα σύμφωνα. Ήταν κάτι που παρατήρησα και μου έκανε εντύπωση σε συνδυασμό και με τη Νέα Γραμματική του Γυμνασίου, που ακολουθεί αν δεν κάνω λάθος την ίδια ανάλυση της Ελληνικής με αυτήν της Γραμματικής του Δημοτικού. Και εκεί δεν αναφέρονται τα ¨τσ¨ και ¨τζ¨ ως δίψηφα σύμφωνα αλλά αναγράφονται στον κανόνα για το τελικό ν. Δεν έχω βέβαια την απαίτηση από σένα να αναφερθείς στη Γραμματική του Γυμνασίου μιας και είναι έργο άλλων συγγραφέων. Εννοείται ότι σύντομα θα υπάρξει συμπλήρωση/διόρθωση στην παραπάνω ανάρτηση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαμία παρεξήγηση. Χάρηκα για την κουβέντα. Αν είχα οποιαδήποτε ένδειξη ότι η αρχική ανάρτηση ήταν κακόβουλη απλώς δε θα απαντούσα :)
ΑπάντησηΔιαγραφή[Σημ. το ζήτημα είναι αρκετά πιο περίπλοκο απ' ό,τι δείχνει -κι απ' ό,τι είπαμε ως τώρα- αλλά δε μας επιτρέπει ο χρόνος και ο χώρος. Σημ. 2. Η Γραμματική Γυμνασίου αφήνει χώρο και για τις δύο αναλύσεις των "τζ", "τσ", βλ. σημείωση κάτω από τον πίνακα της σελ. 19]