Γκίκας-Χατζηκυριάκος Νικόλαος (1906-1994)

Έλληνας ζωγράφος, γλύπτης, χαράκτης, εικονογράφος, συγγραφέας και ακαδημαϊκός. Παιδί του ναυάρχου Αλέξανδρου Χατζηκυριάκου (από ναυτική οικογένεια των Ψαρών, που συμμετείχε στην εξέγερση του 1770) και της Ελένης Γκίκα (εγγονής του Γεωργίου Αντωνόπουλου, συμβούλου του Δ. Υψηλάντη κι οπλαρχηγού, αργότερα δημογέροντα Ναυπλίου, που συμμετείχε στη πολιορκία κι άλωση της Τριπολιτσάς). Μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον με οικονομική άνεση. Τα πρώτα του γράμματα τα διδάχθηκε από ιδιωτικούς δασκάλους. Στη συνέχεια φοίτησε στο εκπαιδευτήριο Μακρή και στο παρισινό Λύκειο Janson de Sailly στο Ρassy. Πήρε ιδιωτικά μαθήματα ζωγραφικής από τον Παρθένη αποφοίτησε το 1923 από τη Λεόντειο στην Αθήνα.  

• Το 1923 μετακομίζει στο Παρίσι όπου και θα μείνει μέχρι το 1934. Εγγράφεται στη Σορβόνη για φιλολογικές σπουδές και παράλληλα παρακολουθεί μαθήματα ζωγραφικής στην Academie Ranson.  Έχοντας οικονομική άνεση ταξίδεψε αρκετά σε Ιταλία, Γαλλία και Ελλάδα.
• Το 1927 πραγματοποιεί την 1^η του ατομική έκθεση στην γκαλερί Percier και το έργο επαινείται από τον Πικάσο («Αυτός ο ζωγράφος έχει μεγάλη ηθική συνείδηση»)  και το 1928 την 1^η του έκθεση στην Αθήνα.
• Παντρεύεται την Αντιγόνη («Τίγκη») Κοτζιά το 1929.
• Το 1935 εκδίδει το περιοδικό «Το Τρίτο Μάτι» με τους Δ. Πικιώνη (αρχιτέκτονα), Τ. Παπατζώνη (ποιητή) και Δ. Καραντινό (σκηνοθέτη). Την ίδια χρονιά χαρακτικό του περιλαμβάνεται μεταξύ των 23 κορυφαίων σε Αlbum που εκδίδεται στο Παρίσι.

• Δημιουργεί τα σκηνικά και τα κοστούμια για το «Όπως αγαπάτε» του Σαίξπηρ, που ανεβάζει ο θίασος της Μαρίκας Κοτοπούλη το 1937.
• Η μελέτη του «Περί ελληνικής τέχνης» δημοσιεύεται το 1938 στο περιοδικό-θεωρητικό όργανο της μεταξικής δικτατορίας «Το Νέον Κράτος», σε ένα τεύχος του οποίου ο ίδιος είναι ο σχεδιαστής του εξώφυλλου («Η παρότρυνσις του κ. Πρωθυπουργού όπως δημιουργήσουμε ελληνική τέχνη, βρίσκει πολλούς από εμάς σύμφωνους»).
• Το 1940 επιστρατεύεται και υπηρετεί στο Μηχανικό. 
• Εκλέγεται καθηγητής του Σχεδίου στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου το 1941 και διδάσκει εκεί μέχρι το 1958.

• Τον Ιούλιο του 1943 διορίζεται από τον Νικόλαο Λούβαρη, υπουργό Παιδείας της κυβέρνησης Ιωάννου Ράλλη, μέλος της επιτροπής «ενισχύσεως και προστασίας των πνευματικών και ηθικών αρχών της χώρας».
• Μετά τα Δεκεμβριανά (Δεκέμβριο 1944 - Ιανουάριο 1945) συνεργάζεται στενά με Βρετανούς διπλωμάτες και υπεύθυνους του Βρετανικού Ινστιτούτου. Το 1946 το Βρετανικό Συμβούλιο διοργανώνει στην Αθήνα αναδρομική του έκθεση (46 πίνακες). Τη χρονιά αυτή αρχίζει η βρετανική περίοδος του Γκίκα, μετά την πρώτη τη γαλλική, που θα διαρκέσει μέχρι το τέλος της ζωής του.
• Χωρίζει από τη γυναίκα του Τίγκη το 1958 και τρία χρόνια αργότερα παντρεύεται την Βarbara Judith Ηutchinson. 
• Τιμάται το 1970 από την Ακαδημία Αθηνών με το Αριστείον Καλών Τεχνών και το 1972 γίνεται τακτικό της μέλος.
• Στην Εθνική Πινακοθήκη παρουσιάζεται το Μάιο του 1973 το ζωγραφικό έργο (164 πίνακες).

Στέγες Λονδίνου (1945). Μουσείο Μπενάκη - Πινακοθήκη Γκίκα, Αθήνα. 

• Το 1986 δωρίζει στην Εθνική Πινακοθήκη 46 έργα του και το 1991 παραχωρεί  ολόκληρη την προσωπική του συλλογή, μαζί με το σπίτι της οδού Κριεζώτου, στο Μουσείο Μπενάκη. Η οικία του μετατράπηκε σε μουσείο πριν το θάνατό του.
• Πεθαίνει στις 3 Σεπτεμβρίου του 1994.

Χαρακτηριστικό του Γκίκα ήταν η  άκρως συντηρητική του ιδεολογία. Το 1974 ο πρέσβης των Η.Π.Α. επί δικτατορίας και υποστηρικτής της Χούντας, Χένρι Τάσκα, εκθέτει τα έργα του Γκίκα στην Ελληνοαμερικανική Ένωση. Ως ¨ανταπόδοση¨ ο Γκίκας πλέκει το εγκώμιο του πρέσβη στα εγκαίνια της έκθεσης.

Πέρα από τη ζωγραφική ο Γκίκας ασχολήθηκε με τη γλυπτική, τη χαρακτική, τη σκηνογραφία, την εικονογράφηση βιβλίων και την κριτική τέχνης. Έργα του βρίσκονται  σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και σε πολλά μουσεία του εξωτερικού .  (Musée d’art moderne, ΠαρίσιTate Gallery Λονδίνο,  Metropolitan Museum of Art,  Νέα Υόρκη).