Οι Τούρκοι πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη

Τι θα μάθουμε:

• Πώς ο Μωάμεθ Β΄ προετοίμασε και ξεκίνησε την πολιορκία της Πόλης. 
• Για την πρόταση που απηύθυνε ο Μωάμεθ Β΄ στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο να παραδώσει την Πόλη.
• Για μια ανέλπιστη βοήθεια που δέχθηκαν οι πολιορκημένοι. 

Ο νέος σουλτάνος των Τούρκων, ο Μωάμεθ Β΄, είχε ως στόχο του την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης. Αν και διαβεβαίωσε τους Βυζαντινούς ότι θα σεβαστεί τις συνθήκες που είχε συνάψει ο πατέρας του με τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Οι πράξεις του όμως έδειχναν ότι προετοιμάζεται για την πολιορκία της Πόλης:

• Ετοίμασε πολύ στρατό και τον εξόπλισε με σύγχρονα όπλα.
• Ανέθεσε στον Ούγγρο μηχανικό Ουρβανό να κατασκευάσει εβδομήντα πυροβόλα κανόνια, όπλα πρωτόγνωρα για την εποχή, για να γκρεμίσει, αν χρειαστεί, τα τείχη της Πόλης.
• Την άνοιξη του 1452, έχτισε στην ευρωπαϊκή ακτή του Βοσπόρου ένα τεράστιο φρούριο, το Ρούμελη Χισάρ*. Το οχυρό ετοιμάστηκε σε λίγους μήνες και η φρουρά του έκανε έλεγχο σε όλα τα πλοία που περνούσαν τα στενά και τα φορολογούσε.
• Την ίδια χρονιά (1452) ναυπήγησε 150 πολεμικά πλοία και πολλά μικρότερα για μεταφορές προσώπων και εφοδίων.

*Ρούμελη Χισάρ: (στα τούρκικα) ευρωπαϊκό κάστρο. Απέχει 15 χιλιόμετρα από την Πόλη.

Η πολιορκία της Πόλης ξεκίνησε το Μάρτιο του 1453. Τουρκικός στρατός που ξεπερνούσε τις 60.000 περικύκλωσε την Κωνσταντινούπολη. Ταυτόχρονα ο τουρκικός στόλος κατέλαβε τα νησιά της Προποντίδας και περιπολούσε στα στενά, εμποδίζοντας κάθε πλοίο να φέρει εφόδια στην Πόλη.

Η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους (1453). Γαλλικό χειρόγραφο, 15ος αιώνας.

Ο Μωάμεθ Β΄ εγκατέστησε τη χρυσοΰφαντη σκηνή-στρατηγείο του απέναντι από την πύλη του Αγίου Ρωμανού, ανάμεσα σε χιλιάδες γενίτσαρους. Στο ίδιο σημείο τοποθετήθηκε το πιο μεγάλο από τα κανόνια του Ουρβανού, η Μπορμπάρδα, για να γκρεμίσει, αν χρειαζόταν, την πύλη και τα γύρω τείχη.

Στις 6 Απριλίου, ο Μωάμεθ έστειλε μήνυμα στον Κωνσταντίνο, ζητώντας του την παράδοση της πρωτεύουσας. Η απάντηση που έλαβε ήταν αρνητική. Έτσι, ξεκίνησε η πολιορκία της Πόλης.

Οι Βυζαντινοί αρνούνται να παραδοθούν

«Σύμφωνα με εντολή του προφήτη, οι Μουσουλμάνοι έπρεπε, πριν αρχίσουν επίθεση, να ειδοποιούν τους αντιπάλους αν θέλουν να παραδοθούν, γιατί αλλιώς θα έσφαζαν και θα σκότωναν ανθρώπους και θα χαλούσαν εκκλησίες και σπίτια. Γι’ αυτό και ο σουλτάνος Μωάμεθ, πριν αρχίσει η πολιορκία της Πόλης, έστειλε το Μαχμούτ Πασά στον Τεκύρ* και ζήτησε την παράδοσή της. Οι άπιστοι όμως, επειδή ήξεραν πως τα κάστρα τους ήταν γερά και μεγάλα και είχαν κιόλας πολύ στρατό να τα φυλάει, δε δέχτηκαν καν τις προτάσεις του και έδιωξαν το Μαχμούτ».

Εβλιγιά Τσελεμπή (Τούρκος περιηγητής, 17ος αι)

*τεκύρ: αυτοκράτορας στα τουρκικά.

Προτάσεις του Μωάμεθ στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, για την παράδοση της Πόλης

ΜΩΑΜΕΘ: Αν θέλεις, μπορείς να παραδώσεις την Πόλη και να πας όπου επιθυμείς με τους άρχοντες και τα υπάρχοντα σας. Και κανείς από τους υπηκόους σου δε θα πάθει κακό από εμάς. Αν όμως αντισταθείτε και τη ζωή και τα υπάρχοντα σας θα χάσετε και οι κάτοικοι θα αιχμαλωτιστούν και θα διασπαρθούν σε όλη τη γη.

ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ: Πιο πάνω από τη ζωή είναι η τιμή του ανθρώπου. Κι εμείς όλοι, κρατώντας το σταυρό και τ’ άρματα στα χέρια, ομόγνωμα και λεύτερα απαντούμε: Δεν παραδίνουμε την Πόλη. Τη ζωή μας πήραμε απόφαση να δώσουμε, απροσκύνητα για λευτεριά στο χώμα ετούτο πολεμώντας. Καλός για το χατίρι της κι ο χάρος.

Δούκας (ιστορικός της Άλωσης)

(ελεύθερη απόδοση, Ν. Καζαντζάκης).

Οι Τούρκοι ξεχύνονταν στα τείχη. Έστηναν ξύλινους πύργους, έσκαβαν λαγούμια* κάτω από τα τείχη χτυπούσαν με καταπέλτες, προσπαθούσαν να σκαρφαλώσουν με ανεμόσκαλες στις επάλξεις.

*λαγούμια: υπόγειες στοές κάτω από τα τείχη.

Οι πολιορκημένοι αμύνονταν με όλες τους τις δυνάμεις. Τη νύχτα γυναίκες και παιδιά μεταφέρουν υλικά και οι τεχνίτες επισκευάζουν τα ρήγματα που άνοιξαν τα κανόνια στα τείχη.

Στις επάλξεις βρισκόταν συνεχώς ο Ιουστινιάνης αλλά και ο ίδιος ο αυτοκράτορας, και εμψύχωνε τους υπερασπιστές. Τα τρόφιμα και τα εφόδια λιγόστευαν συνεχώς. 

Ελπίδα έδωσε στους πολιορκημένους η εμφάνιση του ναυάρχου Φλαντανελά στις 20 Απριλίου. Καταφέρνει με τρία μεγάλα γενοβέζικα καράβια και μια βυζαντινή φορτηγίδα να διασπάσει το θαλάσσιο αποκλεισμό των Τούρκων. Φέρνει στην Πόλη σιτάρι, εφόδια και πολεμιστές.

Ο Μωάμεθ Β΄ εξοργίζεται και τιμωρεί σκληρά το ναύαρχό του.