Οι Οθωμανοί Τούρκοι κατακτούν βυζαντινά εδάφη

Τι θα μάθουμε:

• Για την εμφάνιση των Οθωμανών Τούρκων στα ανατολικά σύνορα του Βυζαντίου.
• Για τις κατακτήσεις των Οθωμανών.
• Στη δύσκολη θέση που βρέθηκε το Βυζάντιο από τις Οθωμανικές κατακτήσεις.

Ένας νέος εχθρός εμφανίζεται στα ανατολικά σύνορα του Βυζαντίου στα μέσα του 14^ου αιώνα. Είναι οι Οθωμανοί Τούρκοι που πήραν την ονομασία τους από τον αρχηγό τους Οθμάν ή Οσμάν. 

Οσμάν Α΄ο Γαζής (=νικητής), ιδρυτής της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. 

Αρχικά ήταν μισθοφόροι των Σελτζούκων. Αργότερα στράφηκαν εναντίον τους, τους νίκησαν και ο αρχηγός τους έγινε σουλτάνος όλων των Τούρκων. 

1350

Οι Οθωμανοί χωρίς να συναντήσουν αξιόλογοι αντίσταση κατέκτησαν όλη τη Μικρά Ασία, έφτασαν στην Προύσα και την έκαναν πρωτεύουσα τους. Ήταν σκληροί μαχητές και φανατικοί Μουσουλμάνοι. 

Οι Οθωμανοί δεν ήταν πολλοί, γι΄ αυτό στους πολέμους τους χρησιμοποιούσαν για στρατιώτες χριστιανούς αιχμαλώτους. Έτσι, σταδιακά απέκτησαν πολύ στρατό.  Όσους πληθυσμούς πρόβαλλαν αντίσταση τους ανάγκαζαν να αλλαξοπιστήσουν και να εξισλαμιστούν. 

 1364

1375

Εφάρμοζαν ακόμη το παιδομάζωμα αρπάζοντας τα παιδιά των λαών που κατακτούσαν. Τα εκπαίδευαν, τα εξισλάμιζαν και σχημάτιζαν με αυτά ξεχωριστά στρατιωτικά σώματα, τους γενιτσάρους.

Παιδιά από παιδομάζωμα.

Στα τέλη του 14^ου αιώνα στο Βυζάντιο ξέσπασαν εμφύλιες διαμάχες. Οι Οθωμανοί βρήκαν την ευκαιρία και με αρχηγό το σουλτάνο Μουράτ Α΄ κατέλαβαν  περιοχές της Θράκης, της Μακεδονίας και της Κεντρικής Ελλάδας. Ο Μουράτ είχε ελληνίδα μητέρα την πριγκίπισσα του Βυζαντίου Ελένη. 

Μουράτ Α΄

Καθοριστική ήταν η νίκη τους το 1389 στο Κοσσυφοπέδιο της Σερβίας επί των ενωμένων χριστιανικών στρατευμάτων που τους άνοιξε το δρόμο κατάκτησης σχεδόν ολόκληρης της Βαλκανικής. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε ο Μουράτ Α΄ από τον Σέρβο ευγενή Miloš Obilić. Σουλτάνος αναλαμβάνει ο γιος του Βαγιαζήτ Α΄.

Η μάχη του Κοσσόβου, 1389.

Βαγιαζήτ Α΄ ο Κεραυνός.

Το 1397 ο Βαγιαζήτ πολιορκεί την Κωνσταντινούπολη. Την Πόλη σώζει τότε η εισβολή των Μογγόλων στη Μικρά Ασία με αρχηγό τον Ταμερλάνο. 

Ταμερλάνος.

Ο Βαγιαζήτ έλυσε την πολιορκία της Πόλης και έσπευσε να τους αντιμετωπίσει. 

1403

Στη μάχη της Άγκυρας (1402) οι Τούρκοι νικήθηκαν και ο Βαγιαζήτ πιάστηκε αιχμάλωτος και οκτώ μήνες αργότερα αυτοκτόνησε. Οι Μογγόλοι αφού ερήμωσαν τη Μικρά Ασία επέστρεψαν στην Ανατολή.

Ο Βαγιαζήτ αιχμάλωτος του Ταμερλάνου. 

Αποτέλεσμα της ήττας των Τούρκων στη μάχη της Άγκυρας ήταν να μην ενοχλήσουν το Βυζάντιο για 20 έτη. Το 1421 όμως γίνεται σουλτάνος ο Μουράτ Β΄, θέλοντας να ολοκληρώσει το έργο του Βαγιαζήτ. 

1422

Οργάνωσε στρατό και 1422 πολιορκεί την Πόλη από στεριά και θάλασσα, απορρίπτοντας τις προτάσεις των Βυζαντινών για χρήματα και ειρήνη. Τα τείχη και η ηρωική άμυνα των κατοίκων σώζουν την Πόλη.  

Μουράτ Β΄.

Ο Μουράτ έλυσε την πολιορκία και έχοντας ως ορμητήριο τη δεύτερη πρωτεύουσά του, την Αδριανούπολη της Θράκης στράφηκε προς την Ελλάδα, τα Βαλκάνια και την Ευρώπη.

Το 1430 κυριεύει τη Θεσσαλονίκη και αναγκάζει τους κατοίκους των Ιωαννίνων να του παραδώσουν το κάστρο και την πόλη.

1430

Έφτασε λεηλατώντας μέχρι τον Ισθμό της Κορίνθου. Στη συνέχεια στράφηκε προς το Βορρά και νίκησε στη Βάρνα της Βουλγαρίας τους ενωμένους χριστιανικούς λαούς το 1444. Με τις κατακτήσεις του Μουράτ τα σύνορα του οθωμανικού κράτους απλώθηκαν από τον Ευφράτη ως το Δούναβη, την Αδριατική και το Αιγαίο. Η μόνη ελεύθερη νησίδα παρέμεινε η Κωνσταντινούπολη.

Το παιδομάζωμα

«Στους κατακτημένους λαούς οι Οθωμανοί Τούρκοι επέβαλαν το παιδομάζωμα . Για να καλύψουν τις στρατιωτικές τους ανάγκες, καθώς έλεγαν, έπαιρναν, από μικρή ηλικία, τα δυνατά αρσενικά παιδιά των χριστιανών, τα έκαναν μουσουλμάνους, τα φανάτιζαν και τα εκπαίδευαν σε ειδικά στρατόπεδα στην τέχνη του πολέμου. Από αυτή τη βίαιη στρατολόγηση δημιούργησαν τα τάγματα των γενιτσάρων , που φημίζονταν για τη μαχητικότητά τους αλλά και για τη σκληρότητά τους κατά των αντιπάλων τους».

Οθωμανική γκραβούρα που απεικονίζει την πρακτική του παιδομαζώματος. 

Έτσι παραδόθηκε το κάστρο των Ιωαννίνων

Ο σουλτάνος Μουράτ Β΄ έγραψε προς τους κατοίκους των Ιωαννίνων:

«Σας συμβουλεύω να έλθετε θεληματικώς να μου παραδώσετε το κάστρο σας και να με προσκυνήσετε για βασιλέα σας. Αλλιώς θα έλθω με τα στρατεύματά μου και θα το πάρω με το σπαθί μου. Και τότε, όπως εκυριεύσαμε τη Θεσσαλονίκη και εχαλάσαμε τις εκκλησίες και ερημώσαμε και αφανίσαμε τα πάντα, έτσι θέλομεν χαλάσει την πόλη σας, και εσάς και τα πράγματά σας. Και το κρίμα να το γυρεύει ο Θεός από εσάς…»

Σπ. Λάμπρος , Νέος Ελληνομνήμων

Έτσι πέθανε ο σουλτάνος Μουράτ Α΄

«Λίγο πριν από τη μάχη του Κοσσυφοπεδίου, ο σουλτάνος Μουράτ Α΄ με κήρυκες διαλάλησε ότι θα έδινε χάρη, χρήματα και τίτλους στους αντιπάλους που θα λιποτακτούσαν από το στρατό τους. Ένας Σέρβος μαχητής τότε προσποιήθηκε το λιποτάκτη και ζήτησε να δει το σουλτάνο στη σκηνή του, για να του φανερώσει κάποιο μυστικό. Καθώς όμως έσκυψε κοντά του, έσυρε το κρυμμένο ξιφίδιό του και τον σκότωσε. Οι Τούρκοι κράτησαν μυστικό το θάνατό του ως το τέλος της μάχης, που την κέρδισαν. Τη θέση του Μουράτ Α΄, μετά το θάνατό του, πήρε ο γιος του Βαγιαζήτ ».

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών (διασκευή)

Ο Βενετός πρέσβης γράφει για την κατάσταση στην Πόλη:

«Το βυζαντινό κράτος είναι σε απελπιστική κατάσταση τόσο εξαιτίας των Τούρκων, οι οποίοι το ενοχλούν εξαιρετικά απ’ όλες τις πλευρές, όσο και εξαιτίας του αυτοκράτορα και της κυβέρνησής του, για τους οποίους εδώ υπάρχει μεγάλη δυσαρέσκεια. Ο λαός θα ήθελε να κυβερνιέται από τους Λατίνους, προτιμώντας περισσότερο τη δική μας επικυριαρχία. Γιατί αληθινά ο λαός δε μπορεί να παραμείνει σ’ αυτή την κατάσταση, με κανένα αντάλλαγμα στον κόσμο».

Charles Diehl , Eισαγωγή στο βυζαντινό πολιτισμό

Βυζαντινοί απεσταλμένοι ζητούν βοήθεια από τον Πάπα

Οι Βυζαντινοί δεν πήραν μέρος στη μάχη της Βάρνας. Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Η΄, o Παλαιολόγος , αντί να συνεργαστεί με τους γείτονές του και ν’ αντιμετωπίσουν ενωμένοι τον κοινό τουρκικό κίνδυνο, ζήτησε βοήθεια από τον Πάπα και τους Φράγκους. Κι αυτοί, για να τον βοηθήσουν, ζητούσαν ως αντάλλαγμα νέα προνόμια και την υποταγή της Ορθόδοξης ανατολικής εκκλησίας στη δυτική Καθολική . Η ενέργεια αυτή δε βρήκε σύμφωνο το λαό του Βυζαντίου. Για μια φορά ακόμη, χωρίστηκε σε αντιμαχόμενες παρατάξεις: τους ενωτικούς , που ήθελαν την ένωση των εκκλησιών και τους ανθενωτικούς , που τη μάχονταν, για να μη νοθευτεί η πίστη τους, καθώς έλεγαν.