Οι λίμνες της Ελλάδας / Η ζωή στα ποτάμια και τις λίμνες της Ελλάδας

Τι θα μάθουμε:

• τις μεγαλύτερες λίμνες της Ελλάδας
• να βρίσκουμε στο χάρτη τις μεγαλύτερες λίμνες της Ελλάδας

«Ξέρω δυο λίμνες ξωτικές,
δύο λίμνες αδερφάδες
με του χλωρού, με του νερού, τα κάλλη.
Για ονειροπλέκτες έρωτες
και για τραγουδιστάδες.
Τη λίμνη του Αγγελόκαστρου
του Βραχωριού την άλλη»

Κωστής Παλαμάς

«Οι καημοί της λιμνοθάλασσας»

• Βρες στον παρακάτω χάρτη τις μεγαλύτερες λίμνες της Ελλάδας. Συμπλήρωσε στον παρακάτω πίνακα σε ποιο γεωγραφικό διαμέρισμα ανήκουν. 
• Ποιες λίμνες δεν ανήκουν μόνο στην Ελλάδα; Σε ποιες άλλες χώρες ανήκουν;

Κάνε κλικ εδώ και εδώ 

για να ¨παίξεις¨ με τις λίμνες της Ελλάδας.

Οι λίμνες της Μικρής και Μεγάλης Πρέσπας δεν ανήκουν μόνο στην Ελλάδα. 

Η Μεγάλη Πρέσπα ανήκει στην Ελλάδα, στην Αλβανία και στην Π.Γ.Δ.Μ. (Σκόπια). Το μεγαλύτερο τμήμα της Μικρής Πρέσπας ανήκει στην Ελλάδα και ένα μικρό στην Αλβανία.  

Κάνε κλικ εδώ για να γνωρίσεις τη Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα.

Είδη λιμνών: 


Διακρίνουμε τις λίμνες σε φυσικές και τεχνητές.

Κάνε κλικ εδώ για να δεις έναν κατάλογο με τις φυσικές και τεχνητές λίμνες της πατρίδας μας.

Οι άνθρωποι για να συγκρατήσουν, να αποθηκεύσουν το νερό των ποταμών και να το χρησιμοποιούσουν για άρδευση, ύδρευση και παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας κατασκευάζουν φράγματα. Με την κατασκευή φραγμάτων δημιουργούνται τεχνητές λίμνες.

Είδη τεχνητών λιμνών

• Τεχνητές λίμνες για άρδευση*: 

Λίμνη Κερκίνη και λίμνη Πηνειού στην Πελοπόννησο.

• Τεχνητές λίμνες για ύδρευση*: 

Λίμνη Μόρνου και λίμνη Μαραθώνα για την ύδρευση του λεκανοπεδίου της Αττικής.

• Τεχνητές λίμνες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας: 

Λίμνες Λάδωνα, Λούρου, Ταυρωπού, Κρεμαστών, Καστρακίου Πολύφυτου, Άραχθου.


*άρδευση: το πότισμα της γης
*ύδρευση: η τροφοδοσία μιας περιοχής με νερό

Κερκίνη

Η Λίμνη Κερκίνη

Διάβασε το παρακάτω κείμενο και φτιάξε με την ομάδα σου την «ταυτότητα» της λίμνης Κερκίνης:

Όνομα:

Νομός:

Είδος λίμνης:

Έτος δημιουργίας:

Τρόπος δημιουργίας:

Οφέλη από τη δημιουργία της λίμνης:

Είδη ζώων που ζουν σε αυτήν:

Η Λίμνη Κερκίνη αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση υγροτόπου. Δημιουργήθηκε το Ι932 με την κατασκευή φράγματος στο ρου του ποταμού Στρυμόνα, στο ύψος του χωριού Λιθότοπος. Αρχικός σκοπός της ήταν η συγκράτηση των πλημμυρικών νερών του Στρυμόνα, αργότερα όμως χρησιμοποιήθηκε και για αποθήκευση νερού για την άρδευση του κάμπου των Σερρών.

Στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης συναντώνται πάνω από 300 είδη πτηνών, από τα οποία η λαγγόνα και ο αργυροπελεκάνος, που είναι παγκοσμίως απειλούμενα με εξαφάνιση, 10 είδη αμφιβίων, 20 είδη ερπετών, αρπακτικά πουλιά, όπως ο χρυσαετός και ο βασιλαετός, αλλά και πολλά είδη θηλαστικών, αρκετά από τα οποία είναι απειλούμενα, όπως ο λύκος και το ζαρκάδι. Η κατασκευή της τεχνητής λίμνης συγκράτησε τα νερά του Στρυμόνα, συνετέλεσε στην καταπολέμηση της ελονοσίας, έδωσε ζωή στα χωράφια του κάμπου και βοήθησε πολύ στην οικονομική ανάπτυξη του νομού και στην αποκατάσταση των 85.000 προσφύγων από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η Κερκίνη αποτελεί έναν από τους 11 ελληνικούς Υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας (της σύμβασης Ραμσάρ).

Χρησιμοποιώντας το χάρτη που ακολουθεί και συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα.

Αποξήρανση λιμνών:

Αποξήρανση ονομάζουμε την αφαίρεση των νερών μια λίμνης ή μιας ελώδεις περιοχής. 

Από την αρχαιότητα στην Ελλάδα οι άνθρωποι αποξήραναν λίμνες ώστε να δημιουργηθεί γη προς καλλιέργεια ή για να απαλλαγούν οι κάτοικοι από πλημμύρες και κουνούπια. Το παλαιότερο τέτοιο έργο στη χώρα μας έγινε πριν από 3.500 έτη και ήταν η αποξήρανση της λίμνης της Κωπαΐδας.  

Μια άλλη λίμνη που επίσης αποξηράνθηκε είναι η λίμνη Κάρλα. Αποξηράνθηκε το 1962 διότι προκαλούσε πλημμύρες στις γύρω καλλιέργειες και υπήρχε έντονη παρουσία εντόμων.  

Διάβασε τα παρακάτω κείμενα. Προσπάθησε μετά να απαντήσεις στις ερωτήσεις:

• Πιστεύεις ότι η λίμνη ήταν χρήσιμη ή όχι για τους κατοίκους της περιοχής; Αιτιολόγησε την απάντησή σου.
• Ποια προβλήματα προκαλούσε η λίμνη και θεωρήθηκε ότι έπρεπε να αντιμετωπιστούν με την αποξήρανση της λίμνης;
• Αφού αποξηράνθηκε, πώς χρησιμοποιήθηκε η λίμνη;

Στην Ήπειρο υπήρχε η λίμνη Αχερουσία (γνωστή ως μία από τις εισόδους στον Άδη). Αποξηράνθηκε το 1950 για την καλλιέργεια βαμβακιού και ρυζιού.

Η λίμνη Τριχωνίδα

Είναι η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας με επιφάνεια 95,8 τ.χμ. και μέγιστο βάθος τα 58 μ. Όταν λιώνουν τα χιόνια στο Παναιτωλικό όρος, άφθονα νερά φτάνουν στην Τριχωνίδα και από εκεί στην «αδελφή της», τη λίμνη Λυσιμαχία.  Η παραλίμνια βλάστηση μαζί με τη βλάστηση των γύρω λόφων και τα υδρόβια φυτά, που επιπλέουν στη λίμνη, δημιουργούν εντυπωσιακή χλωρίδα. Νούφαρα επιπλέουν στη λίμνη, καλάμια και ψαθιά ζουν στις άκρες της, κουμαριές, θυμάρια μαζί με άλλα φυτά καλύπτουν τους γύρω λόφους. Όλα αυτά διαμορφώνουν ένα χώρο, στον οποίο περισσότερα από 200 είδη πουλιών βρίσκουν καταφύγιο. Η πανίδα της περιοχής, εκτός από τα πουλιά, περιλαμβάνει 18 είδη ψαριών και πολλά ερπετά. 

Λιμνοθάλασσες:

Συχνά, κοντά στις εκβολές των ποταμών, υπάρχουν ρηχές περιοχές στις οποίες ανακατεύονται το γλυκό νερό των ποταμών με το αλμυρό νερό της θάλασσας. Αυτές οι περιοχές ονομάζονται λιμνοθάλασσες. Οι λιμνοθάλασσες αποτελούν πολύ σημαντικούς υδροβιότοπους. 
Σημαντικές λιμνοθάλασσες της πατρίδας μας είναι:
του Μεσολογγίου, του Αιτωλικού, το Πόρτο Λάγος, της Βιστωνίδας κ.ά.

Η γνωστότερη λιμνοθάλασσα της Ελλάδας είναι αυτή του Μεσολογγίου. Αποτελεί ένα από τα πλουσιότερα ελληνικά ιχθυοτροφεία. Οι κάτοικοι της περιοχής με καλαμωτές εκτρέφουν  κέφαλους, λουράκια και τσιπούρες, είναι δε γνωστή και για το αυγοτάραχο που παράγεται από τους κέφαλους.

Λίμνες που συνδέονται με τη μυθολογία και την ιστορία…

Αχερουσία λίμνη: 

Η μυθολογία μάς λέει ότι από τις όχθες της ο Χάροντας έπαιρνε τους νεκρούς και τους μετέφερε με τη βάρκα του στο βασίλειο του Πλούτωνα και της Περσεφόνης. Η Αχερουσία λίμνη δεν υπάρχει πια.Αποστραγγίστηκε τη δεκαετία του 1960. 

Στυμφαλία λίμνη: 

Εκεί, όπου καθρεφτίζονται τα έλατα της Ζήρειας, η μυθολογία μάς λέει ότι ο Ηρακλής σκότωσε τις Στυμφαλίδες όρνιθες, πουλιά ανθρωπόφαγα που ζούσαν στις όχθες της λίμνης. Οι Στυμφαλίδες όρνιθες είναι πολύ πιθανόν να συμβολίζουν την αποξήρανση των ελών που υπήρχαν στην περιοχή, για να καταπολεμηθεί η φοβερή αρρώστια της ελονοσίας.

Λίμνη των Ιωαννίνων (Παμβώτιδα), η λίμνη της κυρα-Φροσύνης: 

Στα νερά της καθρεφτίζεται η όμορφη και ιστορική πόλη των Ιωαννίνων. Θρύλοι και παραδόσεις του λαού μάς μιλάνε για τη λίμνη αυτή. Στα παγωμένα νερά της περπάτησε ο τούρκος πασάς Τουραχάν νομίζοντας ότι είναι μια χιονισμένη πεδιάδα χωρίς δέντρα. Επίσης είναι γνωστή για τον πνιγμό της κυρα-Φροσύνης από τον Αλή Πασά.

«Χίλια καντάρια ζάχαρη

να ρίξω μες στη λίμνη,

για να γλυκάνει το νερό,

να πιει η κυρά Φροσύνη»

Λίμνη των Γιαννιτσών:

Έχει συνδεθεί με το Μακεδονικό Αγώνα (1904-1908). Την αιματηρή αναμέτρηση μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων περιγράφει το βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα ¨Τα Μυστικά του Βάλτου¨. 

Στην λίμνη είχαν κατασκευαστεί από τους ψαράδες καλύβες, ώστε να διευκολύνεται η εργασία τους. Τις καλύβες αυτές κατέλαβαν οι Βούλγαροι (κομιτατζήδες) και τις χρησιμοποίησαν ως κέντρο της δράσης τους.

Η λίμνη είχε έκταση 5.000-10.000 στρέμματα και τα ελώδη περάσματα που την περιέβαλλαν έφθαναν τα 340.000 στρέμματα. Αποξηράνθηκε κατά την περίοδο 1926-1937. Μετά την αποξήρασνή της διανεμήθηκαν στους ακτήμονες, κυρίως από την Mικρά Aσία, 288.750 στρέμματα εύφορης γης.

Η μετακίνηση εντός της λίμνης γινόταν με τις "πλαβές" (βάρκες). Το 1928 το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών των Γιαννιτσών έπασχε από ελονοσία.

Δρακόλιμνες:

Πρόκειται για λίμνες που βρίσκονται στη βόρεια Πίνδο, στα όρη Τύμφη (Γκαμήλα), Φλέγκα και Σμόλικα. Για τη δημιουργία των λιμνών αυτών έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες. Παλαιότερα πίστευαν ότι πρόκειται για κρατήρες ηφαιστείων. 

Σήμερα δεχόμαστε ότι οι λίμνες δημιουργήθηκαν την εποχή των παγετώνων και το νερό τους οφείλεται στην ύπαρξη υπόγειων πηγών ή στο λιώσιμο του χιονιού που σε απόσκιες χαράδρες διατηρείται ως τον Ιούλιο. 

Η γνωστότερη μορφή ζωής των λιμνών είναι ο αλπικός τρίτωνας, αμφίβιο με μήκος 8-12 εκ.

Μύθοι σχετικά με τις Δρακόλιμνες:

Σύμφωνα με ένα μύθο, στις Δρακολίμνες του Σμόλικα και της Τύμφης ζούσαν δύο Δράκοι. Οι Δράκοι είχαν έχθρα μεταξύ τους και κάθε φορά που αγρίευαν πετούσαν ο ένας στον άλλο πέτρες. Ο μύθος εξηγεί, σύμφωνα με τους ντόπιους, το γιατί οι όχθες της Δρακολίμνης του Σμόλικα έχουν άσπρο χρώμα με διάσπαρτες μαύρες πέτρες και οι όχθες της λίμνης της Τύμφης έχουν μαύρο χρώμα με διάσπαρτες άσπρες πέτρες.

Σύμφωνα με άλλο θρύλο, ένα βράδυ βγήκε από τα νερά της Δρακολίμνης τού Σμόλικα ένα μεγάλο άγριο κριάρι, που πρώτη φορά το έβλεπαν οι γύρω βοσκοί. Το κριάρι βέλαξε, καλώντας τα πρόβατα πουέβοσκαν στο βουνό γύρω από τη λίμνη, και τότε όλα έτρεξαν ξοπίσω του. Τότε κι’ εκείνο πήδησε μέσα στη Δρακολίμνη και τα νερά κατάπιαν τα κοπάδια των τσοπάνηδων, που απόμειναν μονάχοι να κλαίνε την ξαφνική συμφορά τους. Το μεγάλο εκείνο κριάρι ήταν ο Δράκος της λίμνης τού Σμόλικα, πού είχε επιθυμήσει αρνίσιο κρέας. Από τότε, οι Σαρακατσάνοι αποφεύγουν να βοσκούν τα κοπάδια τους κοντά στις Δρακολίμνες.

Ο θρύλος του Αλή Πασά 

Σύμφωνα με το θρύλο, οι Δράκοι δεν επιτρέπουν να αναμειχθεί στις λίμνες τους κανένας άλλος και βομβαρδίζουν με άγριο χαλάζι εκείνον πού θα επιχειρίσει να το κάνει. Οι κάτοικοι στα Ζαγόρια διηγούνται, ότι ο Αλή Πασάς. τον Ιούλιο τού 1814, θέλησε να ανεβάσει πάνω στη Δρακολίμνη της Γκαμήλας δύο βάρκες, δύο μονόξυλα, από τη λίμνη των Ιωαννίνων. Κατόρθωσε να φέρει τις βάρκες του ως την κορυφή των Ζαγοριών, αγγαρεύοντας άντρες και γυναίκες της περιοχής. Η μια βάρκα όμως καταστράφηκε και διαλύθηκε επί τόπου και από τότε ή κορυφή εκείνη ονομάζεται Μονόξυλο. Την άλλη την ανέβασαν ως το χωριό Ροδόβολη. Ξαφνικά ξέσπασε απροσδόκητα τρομερή καταιγίδα με βροχή, κεραυνούς και χοντρό χαλάζι, που αναποδογύρισε τις τέντες τού Πασά και κατέστρεψε τη βάρκα. Τόσο πολύ τρομοκρατήθηκε ο Αλή Πασάς από τη φοβερή εκείνη χαλαζοθύελλα, ώστε καβάλησε αμέσως το άλογό του και μέσα από στενά μονοπάτια κατρακύλησε ως το Σκαμνέλι. Μόλις εγκατέλειψε το βουνό αμέσως η καταιγίδα σταμάτησε και ο ουρανός καθάρισε. Εκείνος όμως δεν τόλμησε να ξαναγυρίσει. Λίγο διάστημα αργότερα, κάποιος Φάλαρης προσπάθησε κι’ αυτός ν’ ανεβάσει βάρκα στη μια Δρακολίμνη. Αλλά και αυτός δέχθηκε επίθεση σφοδρότατης χαλαζοθύελλας. Από τότε κανείς ποτέ, δεν επιχείρησε να ανεβάσει βάρκα στις Δρακολίμνες, οι οποίες παραμένουν απομονωμένες και ανεξερεύνητες.