Οι Δήμοι αναστατώνουν την πρωτεύουσα με την ¨στάση του νίκα¨

Τι θα μάθουμε:

- Ποια ήταν τα αίτια που οδήγησαν στη «στάση του νίκα».

- Πώς ξεκίνησε η εξέγερση και πώς κορυφώθηκε.

- Με ποιον τρόπο αντιμετώπισε ο Ιουστινιανός τη στάση και ποιες οι συνέπειες της.

Οι μεταρρυθμίσεις στις οποίες προχώρησε ο Ιουστινιανός ενόχλησαν τους προνομιούχους και τους Δήμους. Οι προνομιούχοι-ευγενείς ήταν δυσαρεστημένοι από τους νέους βαριούς φόρους που είχαν επιβληθεί και από τη μείωση των προνομίων τους. Από την άλλη οι Δήμοι ενοχλήθηκαν από τον έλεγχο που επιβλήθηκε στα έσοδά τους.

Οι οργανωτές των ιπποδρομιών εξέφρασαν τα παράπονά τους στον Ιουστινιανό, ο οποίος αν και τους άκουσε, δεν άλλαξε τις αποφάσεις του.

Έτσι, το Γενάρη του 532 μ.Χ., κατά τη διάρκεια των αγώνων, ξέσπασαν ταραχές στον ιππόδρομο μεταξύ των οπαδών των Πρασίνων και των Βένετων. Τις ταραχές προσπάθησε να καταστείλει η φρουρά των αγώνων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα Πράσινοι και Βένετοι να ενωθούν και να στραφούν κατά της φρουράς, κραυγάζοντας υβριστικά συνθήματα κατά του λογοθέτη των οικονομικών Ιωάννη Καππαδόκη, του νομοθέτη Τριβωνιανού, αλλά και κατά του ίδιου του αυτοκράτορα, από τον οποίο ζητούσαν να παραιτηθεί.

Οι ταραχές δεν περιορίστηκαν στον ιππόδρομο αλλά επεκτάθηκαν στην Πόλη. Ανοίγοντας τις πύλες ιπποδρόμου, οι στασιαστές ξεχύθηκαν στην Πόλη και λεηλάτησαν την αγορά, πυρπόλησαν δημόσια κτίρια, την Αγία Σοφία και τα προπύλαια του Παλατιού. Σύνθημα των εξεγερμένων αποτέλεσε το «νίκα-νίκα».

Ο αυτοκράτορας και οι ηγέτες των Δήμων προσπάθησαν να ηρεμήσουν το πλήθος και να περιορίσουν τις καταστροφές. Δεν το κατάφεραν όμως και οι στασιαστές ανακήρυξαν αυτοκράτορα τον Υπάτιο (ευγενής με αυτοκρατορική καταγωγή).

Ο Ιουστινιανός βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση και αποφασίζει να παραιτηθεί  και να εγκαταλείψει το θρόνο και την Πόλη. Πείστηκε όμως από την αυτοκράτειρα Θεοδώρα να παραμείνει και να πολεμήσει τους στασιαστές.

Έτσι, διέταξε τους στρατηγούς Βελισάριο και Ναρσή να καταπνίξουν με κάθε τρόπο τη στάση.
Η αυτοκρατορική φρουρά περικύκλωσε τον ιππόδρομο και, ελέγχοντας όλες τις πύλες, μπήκε σ’ αυτόν και αντιμετώπισε χωρίς οίκτο τους στασιαστές που είχαν μείνει εκεί.

Βελισάριος

Αποτελέσματα της ¨στάσης του νίκα¨:

• τριάντα χιλιάδες άνθρωποι (κατ΄ άλλους 35.000) έχασαν τη ζωή τους 
• οι αγώνες του ιπποδρόμου διακόπηκαν για αρκετά χρόνια
• κάθε φωνή λαϊκής διαμαρτυρίας σώπασε 
• μεγάλο μέρος της πόλης καταστράφηκε 
• το γόητρο του αυτοκράτορα πληγώθηκε βαριά

Γλωσσάριο:

στάση: εξέγερση

νίκα-νίκα: σύνθημα των θεατών, για την ενίσχυση των ηνιόχων στις αρματοδρομίες

ηνίοχος: οδηγός άρματος

«Καλόν εντάφιον η βασιλεία»

  Ο Ιουστινιανός, λίγο πριν δώσει εντολή στους στρατηγούς να χτυπήσουν τους στασιαστές, είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει το θρόνο και να φύγει. Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα όμως τον έπεισε ν’ αλλάξει την απόφασή του λέγοντάς του:

  «Όποιος γεννήθηκε, αναπόφευκτα θα πεθάνει. Στο βασίλειο όμως είναι αδικαιολόγητη η φυγή. Εγώ δε θα μπορούσα να ζω χωρίς την πορφύρα, ούτε επιθυμώ να ζήσω την ημέρα που δε θα με αποκαλούν βασίλισσα.

  Εάν λοιπόν εσύ, βασιλιά, θέλεις να σωθείς, μπορείς: Και χρήματα πολλά έχουμε, και θάλασσα και πλοία. Σκέψου όμως μήπως, στο μέλλον, μετανιώσεις που σώθηκες φεύγοντας, αντί να μείνεις εδώ και να πεθάνεις. Διότι σε μένα αρέσει κάποιος λόγος παλαιός, που λέει ότι είναι καλό να πεθαίνει κανείς βασιλιάς.»

Προκόπιος, Υπέρ των πολέμων

Καλόν εντάφιον η βασιλεία: Είναι καλό να πεθαίνει κανείς βασιλιάς.

πορφύρα: βαθύ κόκκινο μεταξωτό ύφασμα που φορούσαν μόνο οι βασιλιάδες.