Η Αγία Σοφία, ένα αριστούργημα της αρχιτεκτονικής

Τι θα μάθουμε:

- Ποιοι ήταν υπεύθυνοι για το σχεδιασμό της Αγίας Σοφίας.

- Ποιο ήταν το αρχιτεκτονικό της σχέδιο.

- Πώς η Αγία Σοφία έγινε κέντρο της θρησκευτικής και της εθνικής ζωής του Βυζαντίου.

Μετά τη «στάση του νίκα» ο Ιουστινιανός θέλησε να ξαναχτίσει ό,τι είχε καταστραφεί και να κάνει την Πόλη ακόμη καλύτερη. Το πιο σημαντικό από τα έργα του ήταν ο ναός της Αγίας Σοφίας.

Το χτίσιμο της Αγίας Σοφίας ανέλαβαν οι αρχιτέκτονες Ανθέμιος και Ισίδωρος από τους οποίους ο Ιουστινιανός ζήτησε ο ναός της Σοφίας του Θεού, να ζήσει αιώνες και όμοιος του να μην υπάρχει πουθενά.

Δεξιά η Αγία Σοφία του Θεοδοσίου πριν την καταστροφή κατά τη «στάση του νίκα». 

Υπήρχαν διάφοροι ρυθμοί με τους οποίους χτίζονταν τα βυζαντινά χρόνια οι ναοί . Μερικοί από τους ρυθμούς αυτούς είναι: 

• Βασιλικής

Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης

• Περίκεντρος ή Ροτόντα

Ροτόντα Θεσσαλονίκης

• Βυζαντινός ρυθμός (Εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο)

Οι δύο αρχιτέκτονες, για να πρωτοτυπήσουν, συνδύασαν το ρυθμό της ορθογώνιας βασιλικής, με τον οποίο είχαν χτιστεί οι πρώτοι χριστιανικοί ναοί, και του περίκεντρου ναού με τρούλο. Έτσι γεννήθηκε το σχέδιο της Αγίας Σοφίας και ο νέος ρυθμός, η βασιλική με τρούλο. Ο ρυθμός αυτός επηρέασε την αρχιτεκτονική των ναών τόσο, ώστε ακόμη και στις μέρες μας πολλοί ναοί να κτίζονται με αυτό το σχέδιο.

Ο Ιουστινιανός ζήτησε από όσους το επιθυμούσαν να προσφέρουν υλικά ή χρήματα για το χτίσιμο του ναού. Απευθύνθηκε τόσο στους κατοίκους της πρωτεύουσας όσο και στους υπηκόους της αυτοκρατορίας γενικότερα. Έτσι, πολύτιμα μάρμαρα και δυσεύρετα υλικά από όλη την αυτοκρατορία προσφέρθηκαν και μεταφέρθηκαν στην Πόλη.

Το χτίσιμο του ναού ξεκίνησε στις 23 Φεβρουαρίου 532 μ.Χ. 

Η κατασκευή του ναού όπως απεικονίζεται στην χρονογραφία ¨Σύνοψις-Χρονική¨ του Κωνσταντίνου Μανασσή

Για την ολοκλήρωση του έργου εργάστηκαν αδιάκοπα επί πέντε έτη δέκα χιλιάδες εργάτες και οι καλύτεροι τεχνίτες.

Τα εγκαίνια της Αγίας Σοφίας πραγματοποιήθηκαν στις 27 Δεκεμβρίου του 537 μ.Χ. 

Όταν έφτασε ο Ιουστινιανός στα εγκαίνια και αντίκρισε τελειωμένο το ναό αναφώνησε «νενίκηκά σε Σολομώντα!».

Κατά τα «θυρανοίξια» της Αγίας Σοφίας ακολούθησαν θυσίες χιλιάδων ελαφιών, βοδιών, προβάτων και ορνίθων  ενώ μοιράστηκαν στους φτωχούς κατοίκους της Πόλης μεγάλες ποσότητες σιτηρών.

Στο προαύλιο του ναού λέγεται πως υπήρχε κρήνη στην οποία υπήρχε η φράση "νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν", ξέπλυνε δηλαδή τις αμαρτίες σου και όχι μόνο το πρόσωπό σου. Η φράση αυτή, αν αναγνωσθεί ανάποδα (από δεξιά προς τα αριστερά) αποδίδει τις ίδιες λέξεις και επομένως και το αυτό νόημα.

Στα νοτιοδυτικά του ναού τοποθετήθηκε η ¨κολόνα¨ του Ιουστινιανού με το χάλκινο έφιππο άγαλμά του.

Στους αιώνες που ακολούθησαν ο ναός στέγασε όλες τις δόξες και τις δοκιμασίες της Πόλης και της αυτοκρατορίας.


 Στην Αγία Σοφία:

• στέφονταν οι αυτοκράτορες και οι πατριάρχες 
• τελούνταν οι δοξολογίες των θριάμβων 
• γίνονταν και οι παρακλήσεις του λαού προς την Παναγία για τη σωτηρία της Πόλης, στις ώρες των κινδύνων που την απειλούσαν.

«Το θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο τρούλος. Δε φαίνεται να στηρίζεται πουθενά, αλλά μοιάζει ως να κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή αλυσίδα. Όταν εισέρχεται κανείς στην εκκλησία για να προσευχηθεί, αισθάνεται ότι το κτίσμα αυτό δεν είναι έργο ανθρώπινης δύναμης. Η ψυχή υψώνεται προς τον ουρανό και ο άνθρωπος νιώθει ότι ο Θεός είναι κάπου εκεί κοντά και ότι ευχαριστείται κι αυτός να ευρίσκεται εκεί, εις την εκλεκτή κατοικία του.

Προκόπιος, Περί κτισμάτων

Κάνε κλικ εδώ για να περιηγηθείς 

τρισδιάστατα στην Αγία Σοφία.

Κάνε κλικ εδώ για να φτιάξεις
ένα puzzle της Αγίας Σοφίας.