ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ-ΠΑΤΜΟΣ

Εδώ και 400 χρόνια, τη Μεγάλη Πέμπτη στο ιερό νησί της Πάτμου γίνεται αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου και της τελετής του ιερού νιπτήρος, στην οποία λαμβάνουν μέρος ο ηγούμενος και οι ιερομόναχοι της Ιεράς Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου, καθώς και οι ιερείς του νησιού.
Πρόκειται για τη συμβολική πράξη του Χριστού να νίψει τα πόδια των μαθητών του με σκοπό να δείξει ότι ήλθε για να υπηρετήσει και όχι να υπηρετηθεί και να διδάξει στους μαθητές του την αγάπη και την ταπεινοφροσύνη.

Η πομπή ξεκινά το πρωί από την Ιερά Μονή του Ιωάννη του Ιωάννη του Θεολόγου για να καταλήξει στην πλατεία Ξάνθου της Χώρας, όπου και θα γίνει αναπαράσταση της τελετής του ιερού νιπτήρα. Δύο μοναχοί οδηγούν την πομπή μεταφέροντας την εικόνα του Νυμφίου. Ακολουθούν ο ηγούμενος, οι ιερομόναχοι, οι ιερείς και οι διάκονοι του νησιού, καθώς και προσκυνητές. Οι κάτοικοι του νησιού έχουν σκορπίσει λουλούδια στους δρόμους από όπου θα περάσει η πομπή.

Οι πρωταγωνιστές της τελετής (ο ηγούμενος, οι ιερομόναχοι και οι ιερείς) σταματούν στην πλατεία μπροστά στο Ναό του Χριστού. Εκεί, σύμφωνα με το τυπικό, στοιχίζονται ανά δύο και οδηγούνται από τους διακόνους, στη στολισμένη με βάγια, εξαπτέρυγα και φανάρια εξέδρα, που έχει στηθεί στην πλατεία Ξάνθου.
Τελευταίος φτάνει ο ηγούμενος, υπό τη μελωδική συνοδεία των ψαλμών των σπουδαστών της Πατμιάδας Σχολής.

Στην εξέδρα έχει τοποθετηθεί το "χερνιβόξαστον" -αργυρή λεκάνη με προχόη-, μια αναμμένη λαμπάδα και ένα τραπέζι. Ο ηγούμενος, που αναπαριστά τον Χριστός κάθεται στην κορυφή του τραπεζιού. Στα δεξιά του ηγούμενου παίρνουν θέση οι -ιερείς και ιερομόναχοι- Ιούδας, Ιωάννης, Θωμάς, Ματθαίος, Θαδαίος και Ιάκωβος του Αλφαίου και στα αριστερά κάθονται οι Πέτρος, Ιάκωβος Ζεβεδαίος, Φίλιππος, Βαρθολομαίος, Σίμων Κανανίτης και Ανδρέας.

Στη συνέχεια, ένας ιερομόναχος ή διάκονος διαβάζει, σύμφωνα με το τυπικό, τη σχετική περικοπή από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο και αρχίζει η κυρίως τελετή.

Ο ηγούμενος φοράει μια ποδιά, ρίχνει τρεις φορές νερό στη λεκάνη και, αρχίζοντας από τον Ιούδα, πλένει το δεξιό πόδι των ιερέων-μαθητών. Όταν έλθει η σειρά του Πέτρου, ακολουθεί ο εξής διάλογος:
Πέτρος (ιερομόναχος): "Κύριε, συ μου πλένεις τα πόδια;"
Χριστός (ηγούμενος): "Αυτό που εγώ κάνω συ δεν το καταλαβαίνεις τώρα, θα το καταλάβεις ύστερα από αυτά".
Πέτρος (ιερομόναχος): "Κύριε, όχι μόνο τα πόδια μου, αλλά και τα χέρια και το κεφάλι".
Χριστός (ηγούμενος): "Ο λουσμένος δεν έχει ανάγκη παρά να πλύνει μόνο τα πόδια, γιατί είναι ολόκληρος καθαρός. Και σεις είστε καθαροί, αλλά όχι όλοι".
Έπειτα από αυτά, ο ηγούμενος πλένει το δεξιό πόδι του Πέτρου και των λοιπών μαθητών.

Στη συνέχεια, ο ηγούμενος κάθεται στο τραπέζι και συνεχίζει την απαγγελία του: "Σας διαβεβαιώνω ότι δεν υπάρχει δούλος ανώτερος από τον Κύριό του ούτε απεσταλμένος ανώτερος από κείνον που τον έστειλε. Θα είστε ευτυχείς εάν τα ξέρετε αυτά και τα εφαρμόζετε"...

Το Μεγάλο Σάββατο το βράδυ πριν από την Ανάσταση, το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε ηρωικό εξάμετρο με κώντιο και την Κυριακή του Πάσχα στις τρεις το απόγευμα, στο Μοναστήρι της Πάτμου γίνεται η δεύτερη Ανάσταση κατά την οποία το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο διαβάζεται στα Ιταλικά, Γαλλικά, Ρώσικα, Αγγλικά, Γερμανικά και Σέρβικα, αλλά και στα Αρχαία Ομηρικά Ελληνικά και από τον ηγούμενο μοιράζονται κόκκινα αυγά στους πιστούς.