Ιστορία του χαρταετού

Περίπου στα 1000 π.Χ. εμφανίζεται για πρώτη φορά ο χαρταετός στην Κίνα. Γραπτές αναφορές για την ύπαρξη χαρταετών υπάρχουν από το 200 π.Χ. 

Οι πρώτοι χαρταετοί ήταν κατασκευασμένοι από μπαμπού και μετάξι.  Απεικόνιζαν τη μορφή του δράκου (ιερό σύμβολο).  Από την Κίνα ο χαρταετός διαδόθηκε στην Κορέα, στην Μαλαισία, στην Ινδονησία και στην Ιαπωνία. Εκεί απέκτησε έντονα χρώματα.

Όμως και στην αρχαία Ελλάδα συναντάμε αναφορές σχετικά με το χαρταετό. Πηγές  αναφέρουν ότι τον 4ο αι. π.Χ.  ο αρχιμηχανικός Αρχύτας του Τάραντος  χρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον αετό. 

Υπάρχει επίσης παράσταση κόρης που κρατά στα χέρια της μικρή λευκή σαϊτα (είδος αετού) με το νήμα της, έτοιμη να την πετάξει, σε ελληνικό αγγείο της κλασικής εποχής (Museo Nationale di Napoli).

Τον αετό έφερε στην Ευρώπη ο Μάρκο Πόλο, γυρίζοντας από τα ταξίδια του. 

Μάρκο Πόλο

Γραπτά παραδίδεται η ύπαρξη χαρταετού σε αναφορά γερμανική του 1450 και σε μία ισπανική του 1606. Στην Ισπανική αναφορά, που προέρχεται από το ημερολόγιο ενός κληρικού, γίνεται λόγος για το χαρταετό ως παιχνίδι χαράς, την ¨ημέρα του Πάσχα¨.  

Η χρήση του χαρταετού πήρε διάφορες μορφές στο πέρασμα του χρόνου:

-  Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Χαν, ένας στρατηγός χρησιμοποίησε έναν χαρταετό μ’ έναν ιδιαίτερα έξυπνο και ενδιαφέροντα τρόπο. Προκειμένου να καταλάβει με τον στρατό του ένα παλάτι, έπρεπε να σκάψει ένα υπόγειο τούνελ. Μη γνωρίζοντας, όμως, το μήκος που θα έπρεπε να έχει το τούνελ, πέταξε τον χαρταετό έως πάνω από το παλάτι, κρατώντας την άκρη του νήματος στο σημείο απ όπου Θα ξεκινούσε το τούνελ, και έτσι έκανε τους απαραίτητους σχετικούς υπολογισμούς.

-  Ένας αυτοκράτορας της Κίνας ο Γουέν Χσουν ασχολήθηκε με τις πτήσεις χαρταετών φτιαγμένους από μπαμπού.  Ως «επιβάτες» στα πειράματα πτήσης του χρησιμοποιούσε τους κρατούμενούς του. Όσοι ήταν τυχεροί και επιζούσαν, αποκτούσαν την ελευθερία τους. Αναφορές για επανδρωμένες πτήσεις χαρταετών υπάρχουν και από τον Μάρκο Πόλο.

-  Ο Σκωτσέζος μετεωρολόγος Alexander χρησιμοποίησε χαρταετούς με θερμόμετρα το 1749, ώστε να υλοποιήσει μελέτες της ατμόσφαιρας και του ηλεκτρισμού, αλλά ακόμα και για αεροφωτογραφίσεις. Έσωσε ναυαγούς, έστειλε στρατιωτικά σήματα, κίνησε κάρα, ακόμα και αυτοκίνητα.

-  Το 1752 Βενιαμίν Φραγκλίνος εκτέλεσε το διάσημο πείραμα με τον χαρταετό, προκειμένου να αποδείξει ότι οι αστραπές δεν είναι τίποτα άλλο παρά στατικός ηλεκτρισμός.

-  Πειράματα με χαρταετούς χρησιμοποίησε από το 1799 ως το 1809 ο George Cayley, για την κατασκευή μηχανής που θα μπορούσε να μεταφέρει στον αέρα ανθρώπους.

-  Το 1880 ο Αυστραλός Hargrave σχεδίασε τεράστιο αετό για μετεωρολογικές παρατηρήσεις.

-  Με τη βοήθεια χαρταετών ανύψωνε ανεμόμετρα το 1833 ένας Βρετανός για να μετρήσει τις ταχύτητες των ανέμων σε διάφορα υψόμετρα.

-  Οι πρώτες αεροφωτογραφίες τραβήχθηκαν το 1887 από τον Ε. Β. Archibald με τη χρήση χαρταετών.

-  Κατά την διάρκεια των δύο παγκοσμίων πολέμων οι χαρταετοί χρησιμοποιήθηκαν σαν συσκευές παρατήρησης. Το πεδίο οράσεως των γερμανικών υποβρυχίων στο επίπεδο της θάλασσας περιοριζόταν στα 8 χιλιόμετρα, όμως όταν ανύψωναν έναν παρατηρητή στα 400 πόδια, τότε το πεδίο οράσεως αύξανε στα 40 χιλιόμετρα.

-  Προφορική παράδοση αναφέρει ότι η κατασκευή της μεγάλης γέφυρας του Νιαγάρα ξεκίνησε αφού πρώτα έριξαν απέναντι με “αετό” το πρώτο σχοινί. 

-  Ακόμη και διασώσεις ναυαγών πραγματοποιήθηκαν με τη συμβολή χαρταετών. Το ναυαγοσωστικό καλώδιο ρίχνονταν στους ναυαγούς με χαρταετό.

Το πέταγμα του χαρταετού έχει διαφορετική σημασία από χώρα σε χώρα. Αλλού έχει σχέση με τα ήθη και έθιμα, αλλού αποτελεί απλά ένα παιχνίδι. 

Έτσι, στην Κίνα πραγματοποιούνται ετησίως διαγωνισμοί για την ανάδειξη του πιο όμορφου χαρταετού. Οι χαρταετοί αναπαριστούν δράκους, ψάρια, πουλιά. Έχουν ενσωματωμένες σφυρίχτρες ή σωλήνες που μπορούν να βγάζουν μουσικούς ήχους χάρη στον αέρα που περνά από μέσα τους.

Στη βόρεια Ινδία πραγματοποιείται η γιορτή "Basant".  Αποτελεί γιορτή υποδοχής της άνοιξης που πραγματοποιείται κάθε χρόνο. Οι διαγωνιζόμενοι προσπαθούν να ¨κατακτήσουν¨ με το χαρταετό τους τον ουρανό. Χρησιμοποιούν όσο το δυνατόν καλύτερα υλικά για την κατασκευή του, ανθεκτικό σπάγγο (καλυμμένος από σκόνη γυαλιού).  Πέρα από τα υλικά ο νικητής καθορίζεται από την έξυπνη άμυνα, τις δυναμικές επιθέσεις και τους επιδέξιους χειρισμούς.

Ονομασίες χαρταετών:

-  Αγγλία = Kite (είναι και το όνομα ενός πουλιού)

-  Ιαπωνία = taco  (που σημαίνει «χταπόδι», επειδή πετάει με τη βοήθεια πολλών νημάτων).

-  Γερμανικά = Drache (σημαίνει δράκος και σχετίζεται με την εποχή που οι χαρταετοί στη Γερμανία απεικόνιζαν άγρια ζώα που εκτόξευαν φωτιά από τα στόματά τους).

Στην Ελλάδα…

Στη Θράκη ο χαρταετός ονομάζεται και «πετάκι», στα Επτάνησα «φύσουνα». Οι εξάγωνοι χαρταετοί ονομάζονται «σμυρνάκια».