Ρήμα - υποκείμενο

Το ρήμα

Το σημαντικότερο στοιχείο μιας πρότασης είναι το ρήμα. Χωρίς αυτό δεν υπάρχει πρόταση. Όταν έχουμε μια περίοδο, μια μεγάλη φράση όπου υπάρχουν πολλά ρήματα έχουμε και πολλές προτάσεις.

π.χ. 

Ο Θοδωρής έτρεχε στο δρόμο, έπεσε και χτύπησε το πόδι του.

Υπάρχει περίπτωση να συναντήσουμε μια πρόταση χωρίς ρήμα. Η πρόταση αυτή ονομάζεται ελλειπτική. Το ρήμα στην ελλειπτική πρόταση δεν αναφέρεται διότι εννοείται εύκολα από το νόημα της φράσης.

π.χ. Λοιπόν, έτοιμος; (εννοείται το ρήμα είναι)

Το υποκείμενο

Σε μια πρόταση η λέξη που φανερώνει:

-  ποιος ενεργεί

-  ποιος παθαίνει

-  ποιος είναι κάτι

-  ποιος βρίσκεται σε μια κατάσταση

ονομάζεται υποκείμενο.

Για να βρούμε το υποκείμενο μιας πρότασης ρωτάμε με το ποιος.

π.χ.

- Το παιδί παίζει.     (Ποιος παίζει;)

- Ο Ηρακλής τραυματίστηκε.   (Ποιος τραυματίστηκε;)

- Ο Νίκος είναι ανήσυχος.    (Ποιος είναι ανήσυχος;)

- Η Χριστίνα κοιμάται.  (Ποιος κοιμάται;)

Το υποκείμενο:

α) μπορεί να έχει άρθρο (έναρθρο) ή να μην έχει (άναρθρο) και βρίσκεται πάντα σε πτώση ονομαστική

π.χ.

- Η Ευθυμία παίζει με τον αδερφό της.

- Άνθρωποι τρέχουν στο δρόμο.

β) μπορεί να βρίσκεται μπροστά από το ρήμα ή μετά από αυτό

π.χ.

- Ο Σταμάτης γράφει.

- Διαβάζει τα μαθήματά της η Μαρία.

γ) σε μία πρόταση μπορεί να υπάρχουν περισσότερα από ένα υποκείμενα

π.χ. Η Αφροδίτη, η Ευγενία και ο Μάριος θα καθίσουν μαζί.

δ) το υποκείμενο μπορεί να είναι:

-  ουσιαστικό, π.χ. Το παιδί έφυγε.

- αντωνυμία, π.χ.  Εσύ δε θα έρθεις στην εκδρομή.

- ουσιαστικοποιημένο επίθετο ή μετοχή, 

π.χ. Οι καλοί προκόβουν. 

Οι ασφαλισμένοι ανησυχούν για τις συντάξεις τους.

- πρόταση με άρθρο ή χωρίς άρθρο

π.χ.

Το ότι απέτυχε είναι ανεξήγητο.

Φαίνεται ότι θα χιονίσει.

- φράση με άρθρο, π.χ. Το «γράφω» είναι ρήμα.

Το υποκείμενο παραλείπεται όταν:

- εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα, π.χ. Σημείωσε γκολ. (ενν. ο ποδοσφαιριστής)

- είναι προσωπική αντωνυμία, π.χ. Θα έρθεις σύντομα.