Το όραμα του Ρήγα Φεραίου

Ο ανδριάντας του Ρήγα Φεραίου, αριστερά της εισόδου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ανεγέρθηκε το 1871 με δαπάνη του Γεωργίου Αβέρωφ. Έργο του γλύπτη Ι. Κόσσου. 

Αποτέλεσμα των οθωμανικών κατακτήσεων ήταν η κατάργηση των βαλκανικών κρατών. Όλοι οι βαλκανικοί λαοί υπέμειναν τα ίδια βάσανα της σκλαβιάς. Δημιουργήθηκαν έτσι κοινές παραδόσεις, ένας κοινός τρόπος ζωής, κοινοί πόθοι και ελπίδες για την αποτίναξη της σκλαβιάς. Οι ομοιότητες αυτές εντοπίζονται στα δημοτικά τραγούδια, τα ήθη και έθιμα, την ενδυμασία και την κατοικία των βαλκανικών λαών.

Έτσι, για παράδειγμα, κλέφτες και αρματολούς συναντάμε τα χρόνια αυτά στη Βουλγαρία (χαϊντούτοι), στη Σερβία (χαϊντούκοι), στη Ρουμανία (πανδούροι).

Σέρβος χαϊντούκος

Ρουμάνος πανδούρος

Οι εμπορικές σχέσεις, που αναπτύχθηκαν από τη δραστηριότητα των Ελλήνων εμπόρων, έφεραν από τη μία,  τους βαλκανικούς λαούς τον έναν πιο κοντά στον άλλο, απ' την άλλη όμως, η υποταγή στον τουρκικό ζυγό απομόνωσε τους βαλκανικούς λαούς από την Ευρώπη.

Ο κοινός πόθος των βαλκανικών λαών για ελευθερία εκφράστηκε από το Ρήγα Φεραίο.

Ο Ρήγας γεννήθηκε στο Βελεστίνο (Φερές) της Θεσσαλίας το 1757 και γι' αυτό ονομαζόταν Βελεστινλής ή Φεραίος. 

Έμαθε γράμματα πρώτα στο σχολείο του Τυρνάβου και ύστερα στο σχολείο των Αμπελακίων και τέλος της Ζαγοράς. Το 1777 διορίσθηκε δάσκαλος στον Κισσό του Πηλίου.

Το "Ελληνομουσείο Ζαγοράς" όπου μαθήτευσε ο Ρήγας.

Η αγάπη του για τα γράμματα γρήγορα έφερε το Ρήγα στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί στις παραδουνάβιες ηγεμονίες. 

" Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά."

Έμαθε πολλές γλώσσες και γνωρίστηκε με πνευματικούς ανθρώπους της εποχής του. Ιδιαίτερα τον συγκίνησαν οι, ιδέες της Γαλλικής επανάστασης. 

Παρακολουθούσε με ενδιαφέρον τα κατορθώματα του Ναπολέοντα και φαίνεται πως ήλπιζε στη βοήθεια του, για την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Όραμα του Ρήγα ήταν η εξέγερση και η απελευθέρωση όλων των βαλκανικών λαών και η ίδρυση μιας βαλκανικής δημοκρατίας, όπου θα κυριαρχούσε το ελληνικό στοιχείο. Το ανεξάρτητο αυτό κράτος που οραματίζονταν θα είχε ως πρωτεύουσά του την Κωνσταντινούπολη.

Η σημαία του Ρήγα. Ήταν τρίχρωµη (κόκκινη, λευκή, µαύρη) και περιείχε στο µέσο τρεις σταυρούς, καθώς και το ρόπαλο του Ηρακλή. Η επιλογή του συγκεκριµένου συµβόλου εξηγείται από τον ίδιο το Ρήγα, στο Πολίτευµά του: « σηµαία όπου βάνεται, εις τα µπαϊράκια και παντιέραις είναι τρίχροα, από µαύρον, άσπρον και κόκκινον. Το κόκκινον επάνω, το άσπρον εις την µέσην και το µαύρον κάτω. Το κόκκινον σηµαίνει την αυ­τοκρατορικήν πορφύραν και αυτεξουσιότητα του Ελληνικού λαού. Το άσπρον σηµαίνει την αθωότητα της δικαίας ηµών αφορµής κατά της τυραννίας. Το µαύρον σηµαίνει τον υπέρ πατρίδος και ελευθερίας ηµών θάνατον».

«Βούλγαροι κι Αρβανίτες, Αρμένιοι και Ρωμιοί

για την ελευθερία να ζώσομεν σπαθί»,

λέει χαρακτηριστικά, στον περίφημο «Θούριό» του.

Θεωρούσε ότι για να γίνει το όραμά του πραγματικότητα έπρεπε να μορφωθεί ο λαός. Έτσι μετέφρασε πολλά βιβλία στα ελληνικά και εξέδωσε έργα με επαναστατικό περιεχόμενο. 

Τα σπουδαιότερα του έργα ήταν ο «Θούριος», το «Σύνταγμα» και η «Χάρτα της Ελλάδας».

Ο Ρήγας προσπάθησε να μυήσει όσους περισσότερους μπορούσε στην ιδέα της εξέγερσης. Άφησε τη Βιέννη, που ήταν το κέντρο της επαναστατικής του δραστηριότητας, και πήγε στην Τεργέστη. Εκεί όμως τον περίμενε η αυστριακή αστυνομία και τον έπιασε, γιατί ανακαλύφθηκαν κάτι κιβώτια με επαναστατικές προκηρύξεις που προορίζονταν για την Ελλάδα. 

Οι Αυστριακοί τον παρέδωσαν στους Τούρκους κι αυτοί τον μετέφεραν στο Βελιγράδι. Φυλακίστηκε στον πύργο Νeboisa, παραποτάμιο φρούριο του Βελιγραδίου, όπου και θανατώθηκε στις 10 Μαΐου 1798 μαζί με άλλους εφτά συντρόφους του.

Αναμνηστική πλάκα στον πύργο Nebojša Tower στον οποίο ο Ρήγας Φεραίος βρήκε φρικτό θάνατο.

Τα τελευταία του λόγια ήταν:


"Αρκετόν σπόρον ελευθερίας έσπειρα. Το γένος μου ας θερίσει τον καρπόν"

Τα επαναστατικά μηνύματα του Ρήγα δεν έπεσαν στο κενό. Γρήγορα ξέσπασαν επαναστατικά κινήματα που οδήγησαν τους Έλληνες και τους άλλους βαλκανικούς λαούς στην εθνική τους αποκατάσταση.